Eliza Orzeszkowa, z domu Pawłowska, przyszła na świat w Milkowszyźnie koło Grodna 6 czerwca 1841 roku. Zmarła w Grodnie 18 maja 1910 roku. Była polską pisarką epoki pozytywizmu, pochodzącą z dość zamożnej rodziny.
Biografia i życiorys Elizy Orzeszkowej
Wyszła za mąż w 1858 roku. Mieszkała wraz z małżonkiem w miejscowości Ludwinów, angażując się w działalność na rzecz lokalnej społeczności. Jej działanie było związane przede wszystkim z edukowaniem tamtejszej ludności. Zdecydowała się jednak z czasem na wyjazd do Warszawy. Jednym z wydarzeń najistotniejszych, które miały wpływ na życie oraz twórczość Elizy Orzeszkowej było Powstanie Styczniowe. To właśnie podczas tego powstania udzielała pomocy przywódcy zrywu Romualdowi Trauguttowi, który został później bohaterem jednej z nowel autorstwa Elizy Orzeszkowej. Powstanie wpłynęło na życie pisarki, ponieważ Orzeszkowa została urzędowo wydziedziczona, a jej mąż trafił na zesłanie.
Pisarka zdecydowała się po zesłaniu męża na powrót do Grodna. W 1894 zdecydowała się powtórnie wyjść za mąż – wybrankiem był Stanisław Nahorski. Odbyło się to w związku z faktem, iż jej poprzedni związek unieważniono. Była także Orzeszkowa współwłaścicielką wydawnictwa, które działało w Wilnie. Była też jedną z kandydatek do prestiżowej Nagrody Nobla, nominowana dwukrotnie. Pisarka umarła 18 maja 1910 roku. Jej ciało spoczęło w Grodnie.
Eliza Orzeszkowa debiutowała utworem zatytułowanym „Obrazek z lat głodowych”. Ważną i znaną powieścią jest jej „Nad Niemnem”, w którym widać dosadnie pozytywizm. Pisała Orzeszkowa oprócz tego nowele i opowiadania – w tym popularne „Gloria Victis”. Do istotnych utworów należą też takie jak „Dobra Pani” czy „ABC”.
Ciekawostki o Elizie Orzeszkowej
- Jej utwory przetłumaczone zostały na blisko 20 języków, szczególną poczytnością cieszyły się przekłady rosyjski i szwedzki.
- Eliza Orzeszkowa znała się i utrzymywała kontakt z Marią Konopnicką.
- Orzeszkowa zaangażowała się po stronie rozwiązań demokratycznych jakie miały miejsce przeciwko egoizmowi ziemskich posiadaczy – ku niezadowoleniu jej pierwszego męża, na którym jednak Orzeszkowa wymogła zgodę na prowadzenie szkoły dla dzieci wiejskich.
- Była w czasie Powstania Styczniowego łączniczką partyzantów, odpowiedzialną za zaopatrzenie powstańców w żywność, przewoziła też Romualda Traugutta.
- Orzeszkowa zdołała przestudiować literaturę XVIII i XIX wieku – nie tylko piękną, również z dziedziny filozofii, socjologii i ekonomii. Twórczość Johna Stuarta Milla, Herberta Spencera, czy też Henry’ego Thomasa Bucle’a była Orzeszkowej dobrze znana.
Cytaty Elizy Orzeszkowej
„Są dusze tak stworzone, że czują spójnię, wiążącą je z wysokościami, bez granic wyższymi nad wysokości ziemskie.”
„Człowiek a robak — mała różnica! Robaka ryba je, a człowieka ziemia. Czy pan, czy chłop, czy król, czy parobek, każdego ziemia zjeść musi, jak ryba robaka. Ot, co!”
„Nieprawdą jest, że ludzie zdrowi, silni, z natury nie ułomni, umierają z cierpień moralnych.”
„Przeznaczenie stoi za ludźmi, welonem tajemnicy zasłonięte, i w dłoni trzyma kołczan z tysiącem zdarzeń.”
„(…) ja jestem Kameleon, igraszka chwili, straszne moralne nic!”
„Miłość jak odrę każdy człowiek, choćby raz, przebyć musi.”
Źródła
- https://culture.pl/pl/tworca/eliza-orzeszkowa
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Eliza_Orzeszkowa
- http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,156046,5133127,Eliza_Orzeszkowa___biografia.html
- https://wypracowania24.pl/tag/eliza-orzeszkowa