Maria Konopnicka (1842-1910) była polską poetką, nowelistką, pisarką doby realizmu, również krytykiem literackim, publicystką i tłumaczką.
Krótki życiorys Marii Konopnickiej
Maria Konopnicka przyszła na świat w Suwałkach 23 maja 1842 roku. Jako polska poetka, uznana nowelistka, krytyk literacki i tłumacz, była przedstawicielem nurtu pisarstwa zwanego realizmem. Dorastała w Kaliszu. Decyzją ojca znalazła się później na znakomitej pensji w Warszawie – u sióstr Sakramentek. Poznała się tam z Elizą Orzeszkową. Wyszła za mąż mając dwadzieścia lat. Jej mężem został Jarosław Konopnicki. Wkrótce zamieszkali w Bronowie. Konopnicka jednak nie tak wyobrażała sobie swe dalsze życie – w związku wybuchały kłótnie, a budżet domowy niedomagał. Wobec tego rozczarowała się rzeczywistością, jednak doczekała się z tego związku aż ósemki dzieci. Małżeństwo nie wytrzymało próby czasu i Maria opuściła Jarosława. Zamieszkała w małym dwupokojowym mieszkaniu. Zaczęła wreszcie pisać w wolnych chwilach, bowiem zawodowo była zajęta udzielaniem korepetycji. Zaczęła również reprezentować aktywną postawę w sprawach kobiet, domagając się pełnego równouprawnienia płci pięknej. Wkrótce zaczęła też wyjeżdżać w zagraniczne podróże, jednocześnie pracując w piśmie „Świt”, którego odbiorcą były kobiety. Odeszła w Lwowie 8 października 1910 roku. Zdążyła napisać wiele wspaniałych nowel, takich jak „Dym”, „Nasza szkapa” oraz „Mendel Gdański”. Konopnicka napisała również popularne utwory dla dzieci, na przykład „O krasnoludkach i sierotce Marysi”, „Stefek Burczymucha”, „Na jagody”, „Zimowy poranek”.
Biografia rozszerzona Marii Konopnickiej
Wzrost działalności
Maria Konopnicka urodziła się w Suwałkach 23 maja 1842 roku. Znana jest dziś jako poetka, nowelistka, pisarka dla dzieci, krytyk, publicysta, tłumacz. Dorastała w Kaliszu. Nauki odebrała na warszawskiej pensji Sakramentek, tam też poznała się z Elizą Orzeszkową. W 1862 roku wyszła za ziemianina Jarosława Konopnickiego. Zamieszkali w majątku Bronów pod Łęczycą. W końcu 1863 roku oboje migrowali do Drezna, a to ze względu na niebezpieczeństwo represji. Szybko jednak wrócili, bo w roku 1864. Później dzierżawili folwark w Gusinie. Doczekali tam sześciorga dzieci. Konopnicka nie rezygnowała bynajmniej z intensywnego samokształcenia. Debiutowała w roku 1870 wierszem pt. „W zimowy poranek”, podczas gdy zwykło się uważać, że początkiem jej jako poetki był cykl zatytułowany „W górach”. W 1877 roku pisarka podjęła decyzje o przeprowadzce do Warszawy, gdzie mieszkała publikując i dorabiając lekcjami do roku 1890. Uczestniczyła w konspiracyjnych oraz oficjalnych akcjach społecznych, dotyczyło to m.in. więźniów politycznych i kryminalnych.
Społeczna aktywistka
W 1882 roku odbywała podróże do Austrii i Włoch, które zaowocowały cyklem pt. „Wrażenia z podróży”. Natomiast poznawszy J. Vrchlickiego w Czechach, nawiązała i utrzymywała z nim korespondencję. W Latach 1884 – 86 odbywała prace redakcyjne w piśmie dla kobiet „Świt”, próbując program zradykalizować – wywołując wkrótce skandal, głównie cenzorski. Od roku 1890 Konopnicka przebywała na przemian w Niemczech, Szwajcarii, Austrii, Francji i Włoszech, lecz nie rezygnując z kontaktu z krajem, ponieważ współpracowała ciągle z wydawnictwami, tytułami prasowymi czy też organizacjami społecznymi wszystkich trzech zaborów, m.in. były w tym gronie towarzystwa ludowe oraz komitety pomocy, zwłaszcza dla wywłaszczonej ludności Wielkopolski i Górnego Śląska. Trzeba podkreślić w tej sprawie, że szczególną troską objęła swój kontakt z Macierzą Szkolną, ale także zrzeszenia polskie na obczyźnie. Była współautorką słynnego protestu opinii światowej jaki pojawił się w reakcji na pruskie represje wobec chociażby dzieci polskich we Wrześni, w latach 1901 – 1902. Tak samo zareagowała na ustawy wywłaszczeniowe oraz prześladowania unitów. W 1902 roku w Krakowie i Lwowie miały miejsce obchody 25-lecia pracy literackiej Marii Konopnickiej. W darze narodowym otrzymała swą późniejszą siedzibę, czyli dworek w Żarnowcu pod Krosnem. W okresie rewolucji 1905 – 1907 Konopnicka przedostała się do Warszawy, organizując tam pomoc dla uwięzionych oraz ich rodzin.
Po pierwsze literatura
Pierwsze dziesięciolecie twórczości miało ogromny wpływ na pozycje literacką Marii Konopnickiej. Dramat „Z przeszłości” ukazał się w roku 1881, w latach osiemdziesiątych wyszły później trzy serie jej „Poezji”, w tym docenione „Obrazki” oraz wspaniały poemat „Imagina”, wywołując, dzięki swej doniosłości, dyskusje literackie. Uwidacznia się tam dramatyzm, ale i społeczny pozytywizm, czyli też motywy walki o wolność. Konopnicka podkreśla doniosłość folkloru, ale i siłę wypowiedzi mającej wpływ na postawy i zachowania. Wypuściła też wiersze stylizowane na pieśniach ludowych, takie jak pt. „Pieśni bez echa”, „Na fujarce”, „Łzy i pieśni”, „Z łąk i pól”, „Piosenki i pieśni”, „Po rosie”.
Po drugie dydaktyzm
Około 1890 roku Konopnicka zaczęła podejmować nowe działania tematyczne, zwłaszcza w odniesieniu do dzieł kultury europejskiej, a także ożywiła w sobie nowe sposoby nawiązywania do tradycji zarówno romantycznej jak i biblijnej, był w tym też symbolizm i parnasizm. Pojawił się cykl pt. „Z mojej Biblii”, następnie utwory zbioru „Linie i dźwięki”, zbiór „Italia” czy wreszcie „Drobiazgi z podróżnej teki”. Dochowała przy tym wierności stylizacjom ludowym, wierszom aforystycznym, zawartym m.in. w zbiorze „Głosy ciszy”. Tym nie mniej nie zrezygnowała z utworów dydaktycznych i okolicznościowych, a tu znalazły się takie jak apele, odezwy, pobudki (dobrym przykładem jest w tej dziedzinie zbiór „Ludziom i chwilom”). Pojawił się poemat „Przez głębię” – poświęcony losom unitów, oraz epos o losie chłopskich emigrantów „Pan Balcer w Brazylii”.
Po trzecie realizm
Od roku 1882 Konopnicka uprawiała reportaż. Własne pomysły rozwijała zwłaszcza w dziedzinie małych form. Debiutancki zbiór „Cztery nowele” pokazał najlepsze inspiracje, później pojawił się zbiór o wadze nie mniejszej, pt. „Moi znajomi”, a także zbiór zatytułowany „Na drodze”. Jej „Nowele” pojawiły się w roku 1897. Natomiast w 1904 doszło do publikacji wiele mówiącego „Na normandzkim brzegu”. Dzieła te odznacza znakomita kompozycja i narracja. Koncentruje się tam Konopnicka na tematach współczesnych, jest obecny w końcu pełny realizm w różnych postaciach, na czele ze szkicami reportażowymi, narracjami wspomnieniowymi, portretowymi studiami psychologicznymi, których to dynamikę tworzy wewnętrzny dramat przedstawianych postaci.
Konopnicka dzieciom
Prozatorskie i poetyckie utwory dla dzieci publikowane były od 1884 roku. Utwory te rozbudzały odsłonę estetyczną; połączyły estetykę z tonacją żartu i jednocześnie powagi, były w efekcie rewelacją tej dziedziny pisarstwa, inicjując autonomię artystyczną Konopnickiej. Odnajdujemy tu chociażby poetycką opowieść wierszem i prozą, jak na przykład „O krasnoludkach i sierotce Marysi”, czy też „Na jagody” oraz „O Janku Wędrowniczku”.
Konopnicka krytykiem
Konopnicka była krytykiem literackim w kilku tytułach prasowych. Podejmowała analizy i rzeczowe polemiki. Nie była w tym gołosłowna, bowiem opracowała szereg ważnych prac na temat romantyków takich jak Mickiewicz i Słowacki. W 1898 czytelnicy mogli odnaleźć już jej prace „Portretu piórem” oraz ważną pozycję pt. „Mickiewicz, jego życie i duch”. Konopnicka przy tym znajdowała czas na tłumaczenia dzieł z języków: niemieckiego, francuskiego, angielskiego i czeskiego. Odeszła we Lwowie, 8 października 1910 roku.
Ciekawostki o Marii Konopnickiej
- Maria Konopnicka była biseksualistką, której życie prywatne układało się również pod znakiem licznych romansów z młodszymi mężczyznami, ale i kobietami.
- Jej pracę w kobiecym piśmie „Świt” nie obyły się bez wyroków jej zagorzałych przeciwników, zwłaszcza po prawej stronie życia publicznego, oceniano nawet jej twórczość jako „pogański liberalizm z przymieszką żydowszczyzny”.
- Jeden z kochanków Konopnickiej popełnił samobójstwo. Wśród dzisiejszych znawców biografii pisarki istnieje opinia, że popełnił to samobójstwo z uwagi na zimny dystans, jaki Konopnicka zaczęła wobec niego przejawiać, podczas gdy on był maksymalnie zaangażowany emocjonalnie w relacje z artystką.
- Marię Dulębiankę połączyła z Konopnicką miłość. Kobieta ta poświęciła dla Konopnickiej swą jakże obiecującą karierę artystyczną, wiążąc się z pisarką do samej jej śmierci w 1910 roku. Po jej śmierci organizowała pogrzeb oraz pozostawioną bibliotekę.
- Pogrzeb Marii Konopnickiej stał się ogromną manifestacją patriotyczną.
Cytaty Marii Konopnickiej
„Człowiek się tak jak każda rzecz zużywa, a zużyty cięży.”
„… sypiała tym snem starości, krótkim, czujnym, jakby oszczędzającym godzin życia przed wielkim zaśnięciem w mogile.”
„A gdy serce twe przytłoczy myśl, że żyć nie warto,
z łez ocieraj cudze oczy, chociaż twoich nie otarto.”
„A najdzielniej biją króle,
A najgęściej giną chłopy.”
„Gdy masz kochankę i przyjaciela, a nie chcesz stracić żadnego, to pilnuj, by się nie spotkali.”
„A ja wam mówię, że Bóg ma też noce bezsenne.”
„…ani siły do życia, ani ochoty do śmierci…”
„Ludzie to anioły z jednym skrzydłem, dlatego aby się wznieść, musimy trzymać się razem.”
„Łzy nie są oznaką naszej słabości, lecz tym, że nasze serce nie stało się pustynią.”
„A gdy serce twe przytłoczy myśl, że żyć nie warto,
z łez ocieraj cudze oczy, chociaż twoich nie otarto.”
„Ale jak na ten słup położone będą tylko pieniądze, a nie będzie ani honoru, ani sławności, ani mądrości, to po co ludzie będą na ten słup liźć? Jak pan dobrodziej myśli? Po pieniądze uni będą liźć i po nic więcej?”
Źródła
- https://kultura.onet.pl/wiadomosci/zycie-seksualne-marii-konopnickiej/kpwv0me
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Maria_Konopnicka
- http://culture.pl/pl/tworca/maria-konopnicka
Z wykształcenia socjolog. Swoje dziennikarskie doświadczenie zdobywał pracując w lokalnym czasopiśmie na Podkarpaciu i w regionalnej telewizji na Podbeskidziu.