Ignacy Krasicki (1735-1801) był dostojnikiem kościelnym, poetą, prekursorem polskiej powieści, głównym reprezentantem polskiego oświecenia. Nazywany „księciem poetów polskich”. Mistrz humoru, ironii i satyry. Był nie tylko poetą. Pisał felietony i artykuły do Monitora, powieści, komedie, rozprawy z zakresu teorii i historii literatury, eseje oraz hasła do własnej encyklopedii, noszącej tytuł Zbiór potrzebniejszych wiadomości.
Kim był Ignacy Krasicki? Krótka notatka – najważniejsze informacje
Ignacy Krasicki (1735-1801) był poetą, prozaikiem, komediopisarzem, najwybitniejszym przedstawicielem polskiego klasycyzmu w XVIII wieku[1]. W 1759 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Został kanonikiem kijowskim, a trzy lata później kanonikiem katedry przemyskiej i objął probostwo katedralne[5]. Krasicki należał do bliskich współpracowników króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W 1766 roku został biskupem warmińskim. Współtworzył i redagował w latach 1765-67 czasopismo Monitor, na łamach którego rozprawiał się z mentalnością i obyczajowością sarmacką. Krytyczne refleksje na temat współczesnego sobie świata zawarł także w dziełach literackich. Tworzył głównie bajki, satyry i poematy heroikomiczne. Jego różnorodna gatunkowo i dojrzała artystycznie twórczość przyczyniła się do odrodzenia literatury polskiej w II połowie XVIII wieku[1].
Ignacy Krasicki – biografia
Data i miejsce urodzenia, rodzina, rodzeństwo
Ignacy Krasicki urodził się 3 lutego 1735 roku w Dubiecku nad Sanem, w zubożałej rodzinie magnackiej, posiadającej tytuł hrabiów Świętego Cesarstwa Rzymskiego[4]. Był pierworodnym synem kasztelana chełmskiego i senatora Rzeczypospolitej Jana Krasickiego oraz Anny ze Starzechowskich, którzy mieli już dwie córki, a później doczekali się jeszcze czterech synów. Ignacy utrzymywał ze swoim rodzeństwem bardzo żywe i ciepłe kontakty[3]. Poza tym był spowinowacony z rodzinami Potockich i Sapiehów[4].
Droga do seminarium
W wieku sześciu lat znalazł się pod opieką matki chrzestnej Teofili Podoskiej, wojewodziny płockiej, a po jej nagłej śmierci zaopiekowała się nim jego ciotka Anna Sapieżyna, żona Ignacego Sapiehy[2].
W latach 1743-1750 uczęszczał do Kolegium Jezuitów we Lwowie[4]. Duży wpływ na jego edukację i rozwój zainteresowań miał wówczas opiekujący się nim „dyrektor” Stefan Terlecki. Po ukończeniu gimnazjum Ignacy Krasicki wybrał stan duchowny[2]. Dnia 1 maja 1751 roku wstąpił do seminarium Księży Misjonarzy przy kościele Św. Krzyża w Warszawie[4]. Jego opiekunem i przewodnikiem był przez rok ksiądz Jan des Tournelles, dzięki któremu Ignacy zgłębiał znajomość języka i kultury francuskiej.[2].
W 1754 roku ukończył naukę w seminarium. Święcenia kapłańskie otrzymał 2 lutego 1759 roku. Został kanonikiem kijowskim, a trzy lata później kanonikiem katedry przemyskiej i objął probostwo katedralne[5].
Studia w Rzymie
Pod koniec 1759 roku Krasicki dzięki biskupowi krakowskiemu Kajetanowi Sołtykowi wyjechał na studia do Rzymu[2]. Tam zamieszkał w hospicjum polskim przy kościele św. Stanisława, gdzie pełnił funkcję prowizora opiekującego się tamtejszym archiwum. Wrócił po dwóch latach, ale prawdopodobnie nie otrzymał żadnego dyplomu[4].
Po powrocie do ojczyzny
Po śmierci króla Augusta III w 1763 roku ksiądz Ignacy Krasicki został sekretarzem prymasa Łubieńskiego, sprawującego z urzędu władzę w państwie na czas bezkrólewia. Krasicki nawiązał przyjazne kontakty z przyszłym monarchą, który był zaledwie trzy lata starszy od niego, podobnie jak on wykształcony i podobnie krytycznie oceniał stan polityczny i gospodarczy Rzeczypospolitej[3].
Po elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego we wrześniu 1764 roku, Krasicki został jego kapelanem i wygłosił uroczyste kazanie w czasie mszy koronacyjnej. Król powierzył mu także opracowanie planu wydawniczego i tematycznego najważniejszego, jak się wkrótce okazało, czasopisma polskiego oświecenia – Monitora. Krasicki w następnym roku łączył już obowiązki redaktora i felietonisty z odpowiedzialną funkcją (także całkowicie nową) prezydenta trybunału małopolskiego, rozsądzającego przez prawie cały rok sporne sprawy w Lublinie i we Lwowie. Jego aktywność publiczna sprawiła, że król czynnie poparł jego starania o wysoki urząd kościelny. Ostatni dzień 1766 roku uwieńczył te wysiłki konsekracją Krasickiego na biskupa warmińskiego[3].
Jako biskup warmiński Krasicki był też prezydentem Stanów Ziem Pruskich oraz senatorem Rzeczypospolitej. Wobec zdarzeń konfederacji radomskiej i barskiej nie potrafił zająć jednoznacznego stanowiska, co doprowadziło do rozluźnienia jego związków ze Stanisławem Augustem, który liczył na jego poparcie. Podczas konfederacji barskiej Krasicki wiosną 1769 roku wyjechał na kilka miesięcy do Paryża[2].
Pierwszy rozbiór Polski
W 1772 roku doszło do pierwszego rozbioru Polski. Warmia znalazła się pod panowaniem pruskim, co spowodowało m.in. znaczne obniżenie dochodów biskupa warmińskiego, a to uniemożliwiło mu spłatę długów i w dużej mierze uzależniło go finansowo od króla pruskiego Fryderyka II. Krasicki bywał jego częstym gościem w Berlinie, Poczdamie, a także uczestniczył w corocznych manewrach wojskowych w Mokrem koło Grudziądza. Nawiązał bliskie kontakty z hrabią Ernestem Ahaswerem Lehndorfem, który był właścicielem sąsiadującego z Lidzbarkiem Sztynortu. W tym czasie jego kontakty z królem polskim uległy ochłodzeniu, co utrudniło dodatkowo to, że każdy wyjazd biskupa poza granicę państwa pruskiego wymagał zgody Fryderyka. Ignacy Krasicki spotkał się ze Stanisławem Augustem dopiero w 1774 roku, po sześcioletniej przerwie, podczas podróży w swoje rodzinne strony[2].
Najaktywniejszy okres twórczości pisarskiej (1775-1786) – najważniejsze utwory
Jesienią 1774 roku podczas drogi powrotnej Ignacy Krasicki zatrzymał się na dłużej w Warszawie, gdzie podczas obiadów czwartkowych czytał fragmenty Myszeidy. W listopadzie tego samego roku wydrukowano w „Zabawach Przyjemnych i Pożytecznych” jego słynny Hymn do miłości ojczyzny, który stanowił jedną oktawę z pierwszego poematu heroikomicznego, opublikowanego pod koniec 1775 roku pt. Myszeidos pieśni X[2]. Ten poemat był jego debiutem książkowym, rozpoczynającym wyjątkowo płodny okres w jego twórczości. W ciągu kilku lat ukazały się: Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki (1776), Monachomachia (1778), pierwsza część Pana Podstolego (1778), Historia (1779), Bajki i przypowieści (1779), Satyry, część pierwsza (1779), Wojna chocimska (1780), Zbiór potrzebniejszych wiadomości (1781-1783) oraz inne pisma oryginalne i tłumaczone.
Ostatnie lata
W 1794 roku wydana została jego Powieść prawdziwa o narożnej kamienicy w Kukurowcach, będąca alegorią dziejów ojczyzny[2].
Krasicki jako poddany pruski długo szukał możliwości uzyskania biskupstwa w granicach Rzeczypospolitej. Udało mu się to dopiero w 1795 roku, kiedy został arcybiskupem gnieźnieńskim, jednak w rzeczywistości – nadal pozostał poddanym pruskim, gdyż tego samego roku podpisano traktat o trzecim rozbiorze Polski[2].
W ostatnim okresie swojego życia Krasicki redagował czasopismo „Co tydzień” (39 numerów), które wydawane było w Poznaniu w latach 1798-1799. Pisał także życiorysy „sławnych mężów”, zbiór dialogów pt. Rozmowy zmarłych, a także rozprawy na wiele tematów (znane jako Uwagi)[2].
Późną jesienią 1800 roku Ignacy Krasicki wyjechał do Berlina, gdzie zmarł 14 marca 1801 roku[2]. Pochowany został w podziemiach katedry Świętej Jadwigi Śląskiej w Berlinie. Dzięki staraniom Juliana Ursyna Niemcewicza w 1829 roku jego zwłoki sprowadzono do kraju i złożono w gnieźnieńskiej katedrze[5].
W latach 1802-1804 ukazały się zebrane na nowo Dzieła Krasickiego, które częściowo zostały opracowane we współpracy z autorem przez Franciszka Ksawerego Dmochowskiego[2]. Było to zbiorowe wydanie dzieł pisarza w 10 tomach.
Ignacy Krasicki – ciekawostki
Ignacy i jego dwaj bracia wybrali stan duchowny. Z czterech synów Jana Krasickiego i Anny ze Starzechowskich tylko Antoni poszedł inną drogą i osiadł w rodzinnym Dubiecku.[3]
Wydany w 1784 roku tomik poezji pt. Wiersze XBW po raz pierwszy ujawniał autorski kryptonim Xięcia Biskupa Warmińskiego. Wszystkie jego wcześniejsze publikacje – choć głośne i ekscytujące – były anonimowe.[3]
Bardzo dbał o wystrój swoich rezydencji w Lidzbarku Warmińskim i Smolajnach, jednakże przez całe życie towarzyszyły mu problemy finansowe, gdyż nie dostosowywał swoich wydatków do dochodów. Lubił wystawne życie na które nie było go stać. Zamawiał i sprowadzał z Paryża płótna, skupował różne medaliony, posągi, rysunki, a także organizował bale i przyjęcia. Czynił to za pożyczone pieniądze.[4]
Od najmłodszych lat miał dar przekonywania ludzi do siebie. Był bardzo lubiany i szanowany, miał niesamowity dar wymowy. To wszystko powodowało, że był częstym gościem na salonach królewskich i magnackich. Lubił przebywać wśród ludzi sztuki, literatury i kultury. Otaczał się artystami, malarzami i to dzięki niemu zamek w Lidzbarku stał się ośrodkiem kultury. Zorganizował tam teatr, ale organizował także wieczorki literackie.[4]
Artykuły, które mogą Ci się spodobać:
Źródła
- F. Kiryk (red.), A. Jureczko (red.), Szkolny słownik biograficzny, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 1996, s. 217
- Roman Dąbrowski, Krasicki Ignacy (1734-1801), w: Anna S. Artin (red.), Biografie sławnych ludzi, Tom I, Wydawnictwo SMS, Bochnia – Kraków 2005, s 340-342
- Józef Tomasz Pokrzywniak, Krasicki Ignacy, w: Agnieszka Grygiel (red.), Encyklopedia Sławnych Polaków, Wyd. Publicat, s. 187 i n.
- YouTube, Kanał Biblioteka Kościan, Literackie ciekawostki #12. Ignacy Krasicki, https://www.youtube.com/watch?v=OaGnAyLTbHI, dostęp: 10.10.2022
- Wikipedia, Ignacy Krasicki, https://pl.wikipedia.org/wiki/Ignacy_Krasicki, dostęp: 10.10.2022
Grafika: Portret Ignacego Krasickiego pędzla Per Kraffta (starszego) z ok. 1767 roku, wikimedia.org, domena publiczna
Specjalista SEO, redaktor i administrator strony Zyciorysy.info. Prowadzi ten portal od ponad pięciu lat i jest autorem ponad 450 życiorysów.