Ignacy Krasicki

Ignacy Krasicki urodził się 3 lutego 1735 roku w Dubiecku nad Sanem, zmarł 14 marca 1801 roku w Berlinie. Dostojnik kościelny, poeta, a także prekursor polskiej powieści. Był biskupem warmińskim oraz gnieźnieńskim, księciem sambijskim, hrabią, czy też prezydentem Trybunału Głównego Koronnego w Lublinie. Znany jednak i bliższy za sprawą swych poezji, jako prozaik i publicysta, któremu nie obcy był los ojczyzny. Był człowiekiem zaangażowanym jako przedstawiciel polskiego oświecenia, twórcą oddającym ducha swych czasów i problemy, które starał się naświetlić oraz rozwiązać.

Spis treści

W kierunku kapłaństwa

Pochodził z rodziny wielodzietnej, jako jeden z czterech synów, miał też dwie siostry. Rodzina była zubożała, aczkolwiek posiadająca tytuł hrabiów Świętego Cesarstwa Niemieckiego, co stanowiło w połączeniu z świetnymi skoligaceniami (na przykład z Potockimi i Sapiehami) znakomity punkt wyjścia do kariery kościelnej. Ojciec piastował urząd kasztelana chełmskiego, zasiadał też w senacie RP, matka z kolei była z pochodzenia stolniczanką. Początkowo wychowywał się przy rodzicach, aby następnie dorastać u matki chrzestnej. W latach 1743-1750 Krasicki pobierał nauki w Jezuickim Kolegium Lwowskim, szykowany na księdza. Na 1 maja 1751 roku datuje się jego wstąpienie do seminarium duchownego Ks. Misjonarzy przy kościele św. Krzyża w Warszawie. Tego samego roku przyjął święcenia. Ostateczne sakramenty święceń duchownych przyjął 2 lutego 1759 r. z rąk biskupa przemyskiego Wacława Hieronima Sierakowskiego, zostając kanonikiem kijowskim. Następnie udał się na dwuletnie studia do Rzymu, co łączył z funkcją kanonika katedry przemyskiej, obejmując też probostwo katedralne. W Rzymie natomiast mieszkał w Hospicjum Polskim przy kościele św. Stanisława, gdzie przyszło mu pełnić funkcję prowizora opiekującego się tamtejszym archiwum.

Bliżej króla

Z Rzymu wrócił do kraju bogatszy w doświadczenia, nadarzyła się więc wkrótce sposobność sprawowania funkcji sekretarza prymasa Władysława Łubieńskiego, z czego skorzystał – tym samym został sekretarzem interrexa, bowiem w czasie bezkrólewia prymas pełnił niektóre obowiązki monarchy. Znaczące było to i z tego prostego powodu, że zdążył się szybko zaprzyjaźnić ze Stanisławem Augustem Poniatowskim, lecz do jego programu się dystansował. Było to o tyle istotne, że panowanie przyjaciela miało się już ku swym początkom. Tymczasem, zanim jeszcze został królewskim kapelanem został kustoszem katedralnym archidiecezji lwowskiej. Rok później miał otrzymać probostwo infułackie w Kodniu, oraz zostać także prezydentem Trybunału Małopolskiego czy też kanonikiem i koadiutorem biskupa warmińskiego. Ale zanim to się stało, został przede wszystkim duchownym swojego przyjaciela, czyli kapelanem królewskim Stanisława Augusta Poniatowskiego, by z czasem przyjąć z jego rąk Order Orła Białego. W 1765 wraz z Franciszkiem Bohomolcem i przy współpracy króla Krasicki założył czasopismo “Monitor”, wychodzące do roku 1785, krytyczne wobec pozostałości kultury czasów saskich.

Trudne kompromisy biskupa Warmińskiego

Od 1767 Krasicki piastował godność biskupa warmińskiego, co dawało mu, jak twierdził, cichą przystań, ale i niezależność – ponadto prawo zasiadania w Senacie Rzeczypospolitej, a po I rozbiorze Polski zmuszało go do, bądź co bądź, trudnej i wymuszonej przyjaźni z Fryderykiem II, któremu jednak nie złożył homagium po utracie przez RP niezawisłości. Krasickiego wystawił na próbę czas konfederacji barskiej z roku 1768, w której szlachta polska występowała przeciwko obcym wpływom z zewnątrz. Celem konfederacji było zniesienie ustaw narzuconych przez Rosję, a zwłaszcza tych dających równouprawnienie innowiercom. Krasicki był w trudnej sytuacji, niejako pomiędzy konfederatami, przyjacielem królem a Fryderykiem II. Bywa wtedy coraz częściej w Berlinie, czy Poczdamie, odnajdując w końcu z Fryderykiem II nie tylko wspólny język, ale i obopólną sympatię, co istotne, bowiem po I rozbiorze, czyli po 1772 roku, Krasicki został jego poddanym. W latach 1788 – 1792 brał udział w pracach Sejmu Czteroletniego. W 1795 objął stanowisko arcybiskupa gnieźnieńskiego. Wkrótce potem stanął przed nieprzyjemną koniecznością rozpowszechnienia papieskiego brewe, które wzywało do posłuszeństwa królom i monarchom, jednocześnie piętnujące wszelkie zrywy, powstania i rewolucje, a także, i przy okazji, filozofię bliską Krasickiemu, mianowicie oświecenie. Na lata 1798-99 datuje się wydawane przez Krasickiego pismo “Co tydzień”. Odszedł w roku 1801 w Berlinie, zostawiając po sobie niezwykłą twórczość.

Twórczość

Rok 1775 uznaje się za przełomowy w życiu Ignacego Krasickiego, szczególnie z punktu widzenia jego wiekopomnego wkładu w kulturę, jest to bowiem początek jego kariery pisarskiej. Odbywające się wówczas tzw. obiady czwartkowe, wydawane przez Stanisława Augusta Poniatowskiego dla ludzi kultury, były znakomitą okazją do przedstawiania twórczości, a taką miał właśnie Krasicki. Tam też przedstawił na przykład fragmenty poematu heroikomicznego „Myszeidos”. Spośród nich szczególe miejsce zajmuje „Hymn do miłości ojczyzny”, przez pewien czas nieoficjalny hymn Polski. Był bez wątpienia klasycystą, który opierał uprawiany gatunek na rodowodzie starożytnym. W jego twórczości obecna jest zarówno bajka i satyra, jak i poemat heroikomiczny czy na przykład dialogi zmarłych. Był też powieściopisarzem, a wymienić można „Mikołaja Doświadczyńskiego Przypadki” z roku 1776, oraz powieść powstałą w latach 1778 – 1784 pod tytułem „Pan Podstoli”. Twórczość ta to rzecz jasna różne formy wypowiedzi, w której estetyka ma w zamyśle twórcy iść w parze z pouczeniem i próbą wzbudzenia uczuć. Szczególne miejsce zajmuje wydana anonimowo “Monachomachia” z roku 1778. Natomiast rok 1779 to wydanie jego „Satyr”, moment pojawienia się zbioru „Bajki i przypowieści”. Pod pseudonimem Michał Mowiński wydał również komedie „Solenizant, Statysta i Łgarz”.