Romuald Traugutt ps. „Michał Czarnecki” przyszedł na świat w Szostakowie 16 stycznia 1826 roku. Zmarł w Warszawie 5 sierpnia 1864 w Warszawie. Był polskim generałem, dyktatorem powstania styczniowego, naczelnikiem wojennym powiatu kobryńskiego.
Krótki życiorys Romualda Traugutta
Romuald Traugutt urodził się w 16 stycznia 1826 w miejscowości Szostakowo, na terenach dzisiejszej Białorusi. Dorastał w duchu wartości patriotycznych. Mając w gimnazjum bardzo dobre wyniki w nauce, nosił się z zamiarem podjęcia studiów. Życie jednak zweryfikowało plany Traugutta, które niezmiennie prowadziły go na służbę wojskową. Wobec tego w grudniu 1844 roku Traugutt zdał egzamin na junkra do saperów, rozpoczął więc swą karierę w wojsku. Miał zatem okazję wziąć udział w Wiośnie Ludów na Węgrzech, walcząc z Turkami. Służbę w wojsku carskim przyszło mu zakończyć 14 czerwca 1862. Dosłużył się tam stopnia podpułkownika. Początkowo Traugutt w ogóle nie zamierzał angażować się w udział w powstaniu styczniowym, ponieważ nie widział żadnych szans na zwycięstwo. Tymczasem w beznadziejnej sytuacji powstania, w połowie października 1863 roku, na dyktatora powstania właśnie został wybrany Romuald Traugutt, przy czym jego przywództwo było tajne. Po akcie całkowitego swego zaangażowania w powstanie, Trauguttowi przyszło zakończyć ten jakże kontrowersyjny rozdział w historii Polski. Upadek wiązał się ze srogimi reperkusjami ze strony zaborców. Rankiem 5 sierpnia 1864 w pobliżu warszawskiej Cytadeli ustawiono 5 szubienic. Wśród takich jak Rafał Krajewski, Józef Toczyski, Roman Żuliński i Jan Jeziorański, znalazł się na stryczku również uprzednio aresztowany Romuald Traugutt
Rozszerzona biografia Romualda Traugutta
Wykształcony by służyć ojczyźnie
Romuald Traugutt urodził się 16.I.1826 r. w Szostakowie. W 1845 roku pracował już w szeregach armii rosyjskiej, z którą to mógł uczestniczyć w kampanii węgierskiej, a w 1854 r. w bitwach toczonych podczas wojny krymskiej. W rosyjskiej armii osiągnął dzięki temu stopień podpułkownika. W 1862 r. służbę tą zarzucił. W trakcie powstania styczniowego objął dowództwo oddziału powstańczego operującego na Polesiu. Do lipca 1863 r. pomyślnie dowodził tym oddziałem w wielu potyczkach z Rosjanami, po czym przedostał się do Warszawy. W stolicy nawiązał natomiast kontakt z Wydziałem Wojny Rządu Narodowego. Rząd Narodowy wówczas mianował go generałem (14.VIII. 1863 roku). Następnie Traugutt mógł wyruszyć na misję dyplomatyczną w Europie Zachodniej; przebywał np. w Paryżu. Traugutt miał wypełnić funkcje rozpoznawczą odnośnie ewentualnego poparcia i wsparcia dla powstania.
Traugutt na czele powstania styczniowego
Romuald Traugutt był poglądowo najbliżej “Białym”. Na jesieni 1863 r. upadł rząd “Czerwonych” a wówczas najpoważniejszym kandydatem do objęcia władzy dyktatorskiej w tym zrywie był Traugutt, jako członek ówczesnego Rządu Narodowego. 17 października 1863 r. wreszcie powierzono mu stanowisko dyktatorskie nad powstaniem. Traugutt chciał bezwzględnie tępić Rosjan. Optował tymczasem za dwoma warunkami – uporządkowaniem sił powstańczych oraz przyciągnięciem chłopów do powstania. W celu ich spełnienia Traugutt podjął reorganizację oddziałów partyzanckich, które miały być regularnymi jednostkami wojskowymi, podporządkowanymi centralnej władzy powstańczej. 15.XII.1863 r. Traugutt wydał w tym celu dekret o reorganizacji, na podstawie tego skompletowano pięć korpusów. Wydał też dekret, w którym nakazywał on bezwzględną realizację wydanych wcześniej przez Rząd Narodowy dekretów – na początku powstania. Nad egzekwowaniem dekretu uwłaszczeniowego czuwać miały odpowiednie organy sądowniczo-administracyjne. Uwłaszczenie miało w swym zamyśle doprowadzić do wybuchu masowego zrywu chłopskiego przeciw zaborcy.
Wizja działalności politycznej przerwana aresztowaniem
Traugutt wierzył w sukces powstania. Nawiązał i podtrzymywał kontakty z demokratycznym i rewolucyjnym ruchem w Europie, w tym na przykład z samym Garibaldim działającym we Włoszech oraz z emigrantami znajdującymi się na Węgrzech. Planował również wspólną akcję zbrojną wymierzoną przeciw Austrii. Sądził, iż dojdzie do konfliktu między Danią i Prusami.
Zamiary te udaremniło aresztowanie Traugutta, w nocy z 10/11.IV.1864 r. Potem podjęto śledztwo by w jego efekcie rosyjski zaborca wydał na nim wyrok śmierci. Wyrok wykonano 5.VIII.1864 r. na stokach warszawskiej Cytadeli. Egzekucję obserwował wówczas 30 tysięczny tłum. Ludzie śpiewali pieśń pt. “Święty Boże”, kozacy wówczas nie interweniowali.
Kult
Po śmierci, Romuald Traugutt został otoczony kultem jako wzór do naśladowania – patriotyzmu i męstwa. Podjęto nawet starania o jego beatyfikację, która podyktowano faktem jego męczeństwa za sprawę Ojczyzny. Po II wojnie światowej starania te dodatkowo popierał prymas Polski, którym był wówczas kardynał Stefan Wyszyński. Podkreślano, co też było faktem, iż Traugutt poświęcił swe życie dla podtrzymania upadającego powstania styczniowego i nie złamał się pod silną presją w rosyjskim areszcie.
5 sierpnia 1916 w miejscu gdzie stracono Traugutta i innych przywódców powstania styczniowego zorganizowano pierwszą uroczystość upamiętniająca to jakże tragiczne wydarzenie. Wtedy też stanął w tamtym miejscu krzyż.
Ciekawostki o Romualdzie Trauguttcie
- Z egzaminu na oficera w Petersburgu Traugutt otrzymał stopień celujący.
- Przez długi czas Traugutt odmawiał przystąpienia do powstania styczniowego. Traugutt zwłaszcza na początku nie wyrażał chęci brania udziału w życiu politycznym.
- W lipcu 1863 roku Traugutt przebywał w majątku Elizy Orzeszkowej pod Kobryniem. Tam też podjął swe decyzje co do dalszego dyskursu polityczno – powstańczego, na co wpływ bez wątpienia miała gospodyni.
- Korespondował m.in. z wybitnym włoskim rewolucjonistą Giuseppe Garibaldim.
- Pomimo swej głębokiej religijności sprzeciwiał się wysyłaniu do Rzymu funduszy, również tych, które miały przyspieszyć kanonizację błogosławionego Jozafata Kuncewicza.
Cytaty Romualda Traugutta
“Dążnością Rządu Polskiego być powinno, jest i będzie zawsze prowadzenie ludu Polskiego drogą prawdy, drogą wskazaną przez Boskiego Nauczyciela naszego.”
“Polska istnieć będzie, bo istnienie jej dla postępu ludzkości nie tylko jest potrzebnym, ale i koniecznym.”
“Idea narodowości jest tak potężną i czyni tak wielkie postępy w Europie, że ją nic nie pokona.”
Źródła
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Romuald_Traugutt
- https://dzieje.pl/postacie/romuald-traugutt-1826-1864
- https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/658404,Romuald-Traugutt-czyli-dyktator-z-misja
- http://www.historycy.org/index.php?showtopic=13095
Jakub Mazur jest z wykształcenia socjologiem, który swoje zawodowe życie poświęcił pracy dziennikarskiej. Doświadczenie dziennikarskie zdobywał pracując m.in. w podkarpackim czasopiśmie oraz regionalnej telewizji na Śląsku. Prywatnie jest wielkim fanem historii, a pasją tą dzieli się poprzez publikacje na portalu Zyciorysy.info. Jest autorem ponad 1000 tekstów biograficznych.