Konrad I Mazowiecki (ok. 1187/88 – 1247), książę z polskiej dynastii Piastów, był szóstym księciem mazowieckim i kujawskim od 1194 r. do śmierci, a także najwyższym księciem Polski od 1229 do 1232 i ponownie od 1241 do 1243.
Krótki życiorys Konrada Mazowieckiego
Konrad Mazowiecki (ok. 1187/88 – 31 sierpnia 1247 r.) jest obwiniony do dziś przez Polaków, a w tym zwłaszcza przez poczucie ojczystej racji stanu, że „jego działania zapoczątkowały proces, w którym Krzyżacy przejęli kontrolę nad znaczną częścią wybrzeża Bałtyku poprzez państwo monastyczne, co miało ostatecznie fatalne konsekwencje dla państwa polskiego”.
Należy jednak przy tym zaznaczyć, iż Konrad Mazowiecki padł poniekąd ofiarą oszustwa ze strony Krzyżaków, co zostało rozwinięte poniżej. W każdym razie znacznie lepiej przychodziło Konradowi walczyć o wpływy na ziemiach rdzennie polskich takich jak ziemia sandomierska czy wreszcie krakowska. Miał także Konrad na swym koncie wiele aktów bezpodstawnej przemocy, czym sprowokował m.in. klątwę rzuconą na jego osobę. W efekcie mówiąc o Konradzie Mazowieckim kwestia dotyczy całkiem dobrego gospodarza w jego odziedziczonej dzielnicy mazowieckiej, lecz już znacznie słabszego dyplomaty.
Rozszerzona biografia Konrada Mazowieckiego
Był najmłodszym synem wielkiego księcia Kazimierza II Sprawiedliwego i Heleny z Znojma, córki księcia Przemyślidów Konrada II z Znojma (władcy w południowych Morawach, części Księstwa Czech). Jego babką ze strony matki była natomiast Maria z Serbii, córka Żupana Urosza I z Rascii.
Młodość
Po śmierci ojca w 1194 r. Konrad był wychowywany przez matkę, która działała jako regent Mazowsza. W 1199 r. otrzymał Mazowsze, a w 1205 r. także sąsiednie ziemie Kujaw. W 1205 roku wraz ze swoim bratem księciem Leszkiem I Białym z Sandomierza odniósł największe zwycięstwo militarne w bitwie pod Zawichostem przeciwko księciu Romanowi Wielkiemu z Galicji i Wołynia. Armia ruska została zmiażdżona, a Roman zginął w bitwie. Wkrótce księżniczka Agafia z Rusi została jego żoną.
Próby samodzielnego zapanowania nad Prusami
Aby rozszerzyć swoje królestwa, Konrad bezskutecznie próbował podbić sąsiednie pogańskie ziemie Chełmna w Prusach, a to podczas krucjaty w 1209 roku za zgodą papieża Innocentego III. W 1215 r. Mnich Christian Oliva został mianowany biskupem misyjnym w Starych Prusach, jego rezydencja w Chełmnie została jednak zniszczona przez wojska pruskie w następnym roku po objęciu urzędu. Kilka kolejnych kampanii w 1219 i 1222 roku zakończyło się niepowodzeniem, zamiast tego Konrad wybrał długoterminową walkę graniczną z plemionami pruskimi.
Na ciągłe próby podboju przez księcia Prus odpowiadały najazdy na ziemie mazowieckie, a Prusowie odzyskiwali nawet kontrolę nad sporną ziemią chełmińską, grożąc nawet w ten sposób rezydencji Konrada na Zamku Płockim. Poddany ciągłym nalotom pruskim i kontratakom Konrad chciał ze wszech miar w tej walce o pogranicze chełmińskie ustabilizować północ swojego księstwa mazowieckiego .
Krzyżacy
W ten sposób w 1226 r. Konrad, mając trudności z ciągłymi napadami na swoje terytorium, zaprosił do siebie religijny zakon krzyżacki, z zadaniem walki z Prusami. Będący w służbie Zakonu wielki mistrz Herman z Salzy chciał natomiast wcześniej udokumentować swoje prawa w umowie z Konradem, która miała zostać potwierdzona przez Świętego Cesarza Rzymskiego i Kurię Rzymską.
W związku ze zbliżającą się inwazją pruską Konrad miał podpisać w 1230 r. traktat kruszwicki, na mocy którego nadał Krzyżakom ziemię chełmińską. Poprzez tę darowiznę Konrad ustanowił zalążek państwa zakonu krzyżackiego. Dokument nie istnieje. Uważa się jednak, że Zakon sfałszował go, dopisując do treści porozumienia adnotacje mówiącą, że podbite przez Zakon ziemie w Prusach zostaną jemu właśnie przekazane. W ten sposób rycerze pod dowództwem Hermanna Bałka przekroczyli Wisłę i podbili ziemię chełmińską, wznosząc zamek toruński (Cierń) w 1231 r. W 1234 r. Papież Grzegorz IX wydał Złotą Bullę, potwierdzając wcześniejsze umowy z Krzyżakami, i stwierdzając, że ziemia Zakonu podlegała jedynie papieżowi.
Walki wewnętrzne
W roku 1227 umarł książę Leszek Biały. To stwarzało Konradowi Mazowieckiem możliwość starania się o ziemię krakowską. Choć książę krakowski zawarł wcześniej umowę, zwaną układem o przeżycie, z księciem Władysławem Laskonogim, Konrad chciał roztoczyć jednak swą opiekę nad nieletnim Bolesławem Wstydliwym i Grzymisławą. Po Laskonogim opiekę nad księciem i jego matką przejął książę Henryk Brodaty. Konrad Mazowiecki przez cały czas próbował przejąć tą część królestwa. Doszło nawet do aresztował Henryka Brodatego w 1229 roku, aby uniemożliwić mu władze w Krakowie. W tym samym roku książę przejął Sandomierz, który również przeznaczony był dla domeny Bolesława Wstydliwego. Po dwóch latach jednak zrzekł się zdobyczy na rzecz jej prawowitych dziedziców.
Klątwa i inne klęski
Porwanie księcia Brodatego to niejedyny gwałtowny czyn Konrada Mazowieckiego. W 1239 r. oskarżył wychowawcę swoich synów o wrogie działania. Duchowny bez sądu został skazany na tortury, a następnie został powieszony. Ciało wystawiono wtedy na widok publiczny. Nie obyło się zatem bez reperkusji – arcybiskup gnieźnieński nałożył w odpowiedzi na Konrada klątwę. Zdjęto ją dopiero po przyznaniu przywilejów dla kościołów w jego dzielnicy.
W 1241 r. w bitwie pod Legnicą zginął prawowity następca Henryka Brodatego, czyli Henryk II Pobożny. Wydarzenie to pozwoliło Konradowi na przejściowe opanowanie ziemi krakowskiej. Jego władza w Małopolsce była jednak wątła. W 1243 r. w bitwie pod Suchodołem Konrad został pokonany przez zaprawione w bojach oddziały Bolesława Wstydliwego. W kolejnych latach próbował nadal odzyskać Kraków. Jego plany pokrzyżowała śmierć w 1247 r. Został pochowany w katedrze w Płocku.
Ciekawostki o Konradzie Mazowieckim
- Konrad Mazowiecki padł ofiarą fałszerstwa dokumentów traktatowych, jakie podpisał z jednej strony on, a z drugiej Krzyżacy. W efekcie treść mówiła o przekazaniu we władanie Zakonowi wszystkich podbitych ziem w Prusach. W ten sposób podpis Konrada Mazowieckiego dał początek potędze wrogiej polskiej racji stanu – tuż przy jej granicach.
- Konrad Mazowiecki był brutalem, stąd też mowa o jego licznych słabościach. Dowiódł tego zabijając bez sądu wychowawcę swoich dzieci, za co został objęty klątwą kościelną. Jak napisał Paweł Jasienica: “Okrucieństwo przechodzące wszelką miarę i wyobrażenie stale cechowało postępowanie Konrada”.
Źródła
https://dzieje.pl/postacie/konrad-mazowieckihttps://www.polskatradycja.pl/historia-polski/rozbicie-dzielnicowe/konrad-i-mazowiecki.html
https://ciekawostkihistoryczne.pl/2018/12/31/sprowadzenie-krzyzakow-do-polski-dlaczego-konrad-mazowiecki-podjal-jedna-z-najgorszych-decyzji-w-dziejach-kraju/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Konrad_I_mazowiecki