Zygmunt Freud

Zygmunt Freud (1856-1939) był austriackim lekarzem żydowskiego pochodzenia, neurologiem i twórcą psychoanalizy, który wywarł wielki wpływ na rozwój nauki.

Zygmunt Freud – biografia

Zygmunt Freud urodził się jako Sigismund Schlomo Freud 6 maja 1856 roku we Freibergu (obecnie Příbor w Czechach), należącym wówczas do monarchii austro-węgierskiej. Jeszcze przed jego urodzeniem, wieśniaczka przepowiedziała jego matce, że urodzi wielkiego człowieka. Sigismund urodził się w czepku, co oznacza, że część błon płodowych pokrywała głowę i twarz noworodka po porodzie. Zdarza się to rzadko i zostało uznane za dobrą wróżbę.

Rodzina i wczesne lata

Pochodził z żydowskiej, niezaangażowanej religijnie rodziny. Jego ojciec Jakob Freud (1815-1896) prowadził słabo prosperującą firmę zajmującą się handlem wełną. Matka Freuda, Amalie Nathanson (1835-1930) była trzecią żoną Jakoba, młodsza od męża o 20 lat. Zygmunt miał dwóch dorosłych przyrodnich braci: Emanuela (1833–1914) i Philippa (1836–1911), którzy byli synami Jakoba z jego poprzedniego małżeństwa.

Gdy Zygmunt miał 3 lata, ze względu na pogorszenie się sytuacji ekonomicznej, przeprowadzili się do Lipska, a rok później do Wiednia, gdzie spędził prawie całe życie. Choć żyli w trudnych warunkach to jego ojciec żądał, aby przy wyborze zawodu kierował się tym, co go interesuje. W wieku szesnastu lat Zygmunt obdarzył platoniczną miłością Giselę Fluss – córkę przyjaciół rodziców. Do czasów poznania Marthy Bernays była to prawdopodobnie jedyna przygoda miłosna.

Wykształcenie i początki kariery lekarskiej

Zygmunt w szkole był prymusem. W wieku 17 lat w Wiedniu ukończył z wyróżnieniem gimnazjum. W 1873 roku rozpoczął studia medyczne na uniwersytecie wiedeńskim. Po ukończeniu podstawowej części studiów Ernst Brücke zaproponował mu pracę w powstającym Laboratorium Fizjologii i Neurologii Uniwersytetu Wiedeńskiego. Pracował tam w latach 1876-1882.

Na studiach zetknął się z przejawami antysemityzmu. Ukończył je z opóźnieniem i w 1881 roku uzyskał dyplom oraz nominację na doktora wszech nauk lekarskich. Został namówiony przez Brücke do porzucenia mało dochodowej kariery naukowej i zajęcia się praktyką lekarską.

Od czerwca 1882 roku pracował w Szpitalu Powszechnym w Wiedniu, na różnego rodzaju oddziałach. Prowadził w latach 1884-1885 doświadczenia nad działaniem kokainy. Był zachwycony działaniami znieczulającymi tego alkaloidu.

Dnia 2 stycznia 1885 roku otrzymał nominację na docenta prywatnego, dzięki której mógł prowadzić własną praktykę lekarską. Chociaż prowadził praktykę lekarza ogólnego to jednak bardziej interesowały go zjawiska neurologiczne.

W 1885 roku przebywał na czteromiesięcznym stypendium w paryskiej klinice Salpêtrière. Poznał metody pracy neuropatologa Jeana Charcota leczącego histerię za pomocą hipnozy. Był zafascynowany możliwością wpływania na symptomy histeryczne za pomocą hipnozy, co wskazywało, że u podstaw „histerii” leżą przyczyny psychiczne, a nie organiczne, jak uważało wiedeńskie środowisko lekarskie. Doświadczenia te wpłynęły w dużym stopniu na dalszy kierunek jego rozwoju.

Po powrocie wygłosił wykład o urazowej teorii histerii u mężczyzn, który został chłodno przyjęty przez wiedeńskich lekarzy. Wiedeńskie środowisko medyczne nie było w stanie zaakceptować, że histeria jako choroba może dotyczyć także mężczyzn.

Krytyka jego tez spowodowała wycofanie się z życia akademickiego. Rozpoczął prywatną praktykę lekarską. Początkowo w praktyce neurologicznej posługiwał się masażami i elektroterapią, jednak rozczarowany tymi metodami wykorzystał wraz z Josephem Breuerem hipnozę do zbadania histerii pacjentki Anny O.

W latach 1886-1893 pracował dodatkowo w Instytucie Neurologicznym Kassowitza w Wiedniu. W 1886 przez kilka tygodni studiował w Berlinie w Szpitalu Cesarza Fryderyka, a w 1889 roku odbył kolejny staż we Francji w Klinice Wydziału Medycznego Uniwersytetu w Nancy, podczas którego udoskonalił swoją technikę terapii.

Życie rodzinne

Zygmunt Freud był związany z Marthą Bernays, która wywodziła się z wyższej warstwy społecznej. Jej dziadek był naczelnym rabinem Hamburga, intelektualistą oraz przyjacielem Heinricha Heinego.

Pobrali się 13 września 1886 roku. Z ich związku na świat przyszło sześcioro dzieci: Mathilda (1887–1987), Jean Martin (1889–1967), Olivier (1891–1969), Ernst August (1892–1970), Sophie (1893–1920) i Anna (1895–1982).

Freud zamieszkał w 1891 roku w kamienicy przy Bergasse 19, przejmując gabinet oraz praktykę lekarską po Victorze Adlerze. Przez 47 lat mieszkał tam, pracował, przyjmował pacjentów i tworzył. Obecnie znajduje się tam Muzeum Freuda.

Książki

W 1895 roku Zygmunt Freud opublikował pracę Studien über Hysterie (Studia nad histerią), napisaną wspólnie z Breuerem. Uznał, że objawy histerii mogą być następstwem tłumionych urojeń o podłożu seksualnym.

U podstaw wniosków Freuda było rozpowszechnione wówczas przeświadczenie, że choroby umysłowe mają raczej podłoże psychologiczne, a nie wynikają z fizycznych schorzeń mózgu. Logicznym następstwem takiego podejścia było wprowadzenie przez Freuda psychoanalizy jako metody diagnozowania przyczyń zaburzeń umysłowych (i w konsekwencji wyjaśniania wszelkich zachowań psychicznych). Jednym z pomocnych narzędzi stała się koncepcja „wolnych skojarzeń”. Freud przekładał tę metodę nad tradycyjne poddawanie pacjentów hipnozie. Polegała na wyrażaniu – bez zastanawiania się – nasuwających się pacjentom myśli czy pomysłów.

Freud uważał, że w ten sposób uzyskuje wgląd w „podświadomość” pacjenta, a zwłaszcza w jego „tłumione” myśli i emocje (często wywodzące się z negatywnych doświadczeń z przeszłości), których „świadomość” nie pozwala mu wyjaśnić. Według Freuda, uświadomienie sobie i zrozumienie przez pacjenta owych tłumionych pragnień otwierało drogę do terapii zaburzeń umysłowych i ich wyleczenia. Był również przekonany, że ważny wgląd w owe tłumione w podświadomości pragnienia umożliwiają sny. Toteż najlepiej znane jego dzieło, w którym w pełni dał wyraz owemu rewolucyjnemu podejściu zatytułował O marzeniu sennym (1900). Głosił w nim, że znaczenie snów można rozszyfrować i są one związane z nieuświadomionym konfliktem. Opracował model popędu seksualnego oraz skłonności do zachowań agresywnych, domagających się zaspokojenia. Jest to jedna z jego najbardziej oryginalnych i najważniejszych prac. Początkowo sprzedaż książki szła bardzo powoli, ale mimo tego po jej ukazaniu reputacja Freuda bardzo wzrosła.

W 1902 roku został profesorem uniwersytetu w Wiedniu. Tego samego roku roku zorganizował w Wiedniu grupę dyskusyjną, która zajmowała się problemami psychologii. Z grupy tej narodziło się później Wiedeńskie Towarzystwo Psychoanalityczne. Należał do niej Alfred Adler, parę lat później przyłączył się również Carl Jung. Obaj stworzyli później znane na całym świecie szkoły psychologii.

Kolejne prace Zygmunta Freuda to: Psychopatologia życia codziennego (1904) i Trzy rozprawy z teorii seksualnej (1905), w której to zajął się rozwojem emocjonalnym człowieka. Wskazał na istnienie ścisłego związku pomiędzy rozwojem fizycznym, a rozwojem uczuciowym i poznawczym. Doszedł w niej do wniosku, że większość tłumionych zachowań dotyczy w istocie sfery seksu oraz, co najbardziej zszokowało, że proces ten rozpoczyna się w dzieciństwie. To właśnie w tej publikacji użył po raz pierwszy powszechnie dziś znanego pojęcia „kompleksu Edypa” dla opisu seksualnego zainteresowania dziecka rodzicem odmiennej płci i wrogości wobec rodzica tej samej płci. Freud twierdził, w najlepszym razie spekulatywnie, że wszystkie dzieci przez to przechodzą.

Freud był współzałożycielem rocznika „Jahrbuch fur psychoanalytische und psychopathologische Forschungen” i periodyku „Zentralblatt fur Psychoanalyse”, a także współtwórcą założonego w 1910 roku Międzynarodowego Towarzystwa Psychoanalitycznego.

W 1909 roku Freud po raz pierwszy opuścił Europę, będąc zaproszonym do USA na konferencję z okazji 20-lecia Uniwersytetu Clarka. W podróży towarzyszył mu m.in. młody adept psychoanalizy, Szwajcar Carl Gustaw Jung. Początkowo amerykańscy psychologowie akademiccy ignorowali psychoanalizę, jednak w kręgach intelektualistów innych dziedzin i wśród szerszych odbiorców trafiła ona na podatny grunt. Idee leczenia rozmową pacjentów z chorobami psychicznymi zyskały popularność jako alternatywa dla somatycznych i raczej mało humanitarnych form terapii.

Tragedia związana z I wojną światową stworzyła nowe otwarcie dla psychoanalizy. Amerykańskie elity podkreśliły siłę instynktu seksualnego i zła, jakie niesie ze sobą wyparcie. W ten sposób psychoanaliza w latach dwudziestych XX wieku wywarła bardzo silny wpływ na psychologię kliniczną oraz na amerykańską kulturę, sztukę oraz codzienne życie. Tym samym zyskała popularność w skali światowej.

W 1923 roku Zygmunt Freud opublikował książkę Ego i id (1923). Terminem „id” określa podświadomość, stanowiącą zbiór nienaruszalnych instynktownych emocji i popędów naturalnych, obecnych w umyśle od urodzenia. Wraz z doświadczeniem życiowym struktura i aspekty idu pomagają stopniowo kształtować osobiste ego.

Choroba i śmierć

Będąc u szczytu sławy, w 1923 roku Freud dostaje dramatyczną diagnozę – ma raka podniebienia. Przez kolejne 16 lat bez ustanku cierpi ból i przechodzi ponad 30 operacji wycinania podniebienia oraz górnej szczęki. Musi nosić protezę, jednak prawie nie jest w stanie zrozumiale mówić. Pomimo choroby nie przerwał pracy i w ciągu następnych lat napisał kilka ważnych dzieł. W 1936 roku został członkiem Towarzystwa Królewskiego w Londynie. W 1938 roku do Austrii wkroczyli hitlerowcy. Osiemdziesięciodwuletni Zygmunt Freud, jako żyd, musiał uciekać. Zamieszkał w Londynie.

21 września 1939 roku z powodu ogromnych cierpień, prosi lekarza, aby położył im kres. Ten aplikuje Freudowi trzy zastrzyki, z trzech centygramów morfiny. Po dwóch dniach śpiączki, 23 września 1939 roku Freud umiera. Jego ciało skremowano, a prochy złożono do urny, którą otrzymał do swojej wielbicielki i protektorski Marii Bonaparte.

Do ważniejszych prac Freuda możemy zaliczyć: Wstęp do psychoanalizy, Charakter a erotyka, Totem i tabu, Kultura jako źródło cierpień, Człowiek imieniem Mojżesz a religia monoteistyczna, oraz autobiografię Wizerunek własny.

Dziedzictwo Freuda

Wkład Freuda do teorii psychologicznych jest ogromny. Kładł nacisk na znaczenie nieświadomych procesów psychicznych w zachowaniu człowieka. Wyjaśnił, jak tego rodzaju procesy oddziałują na treść snów i stwierdził, że są one przyczyną częstych pomyłek, takich jak zapominanie nazwisk czy przejęzyczenia, czasami powodując także drobne wypadki, a nawet choroby.

Zygmunt Freud jest twórcą psychoanalizy jako metody leczenia zaburzeń emocjonalnych. Sformułował teorię struktury ludzkiej osobowości. Stworzył lub spopularyzował liczne teorie psychologiczne, m.in. dotyczące lęku, mechanizmów obronnych, kompleksu kastracji, represji i sublimacji. Jego prace stały się bodźcem wielkiego wzrostu zainteresowania teoriami psychologicznymi. Jego liczne koncepcje nadal są bardzo kontrowersyjne, wywoływały one od samego początku burzliwe dyskusje.

Freud był pionierem, torował drogę nowym poglądom i niesłychanie łatwo tworzył nowe koncepcje. Wywarł on ogromny wpływ na rozwój współczesnej psychologii. Zyskał wielu zwolenników, którzy określają go jako prawdziwego geniusza, który stworzył nową dziedzinę nauki. Przeciwnicy zaś uważają, że był wpływowym pseudouczonym.

Zygmunt Freud – ciekawostki

Był poliglotą. Władał biegle aż ośmioma językami, w tym angielskim, niemiecki, hiszpańskim i hebrajskim.

W młodości regularnie przez kilkanaście lat zażywał kokainę, dopóki nie zaczęły do niego docierać informacje o coraz częstszych przypadkach uzależnień i przedawkowań.

W 1872 roku Freud skrócił swoje imię z Sigismund na Sigmund, jednak przyczyn tej decyzji nigdy nie wyjaśnił. Drugie imię Szlomo (pol. Salomon) otrzymał po dziadku, ale nigdy się nim nie posługiwał.

Współpraca Freuda ze Szwajcarem Carlem Gustavem Jungiem zakończyła się wrogością, ponieważ Jung na podstawie psychoanalizy stworzył własną teorię, zapoczątkowując psychologię głębi. Według Junga terapeuta powinien być kimś w rodzaju przewodnika, osobą towarzyszącą, która bez żadnych uprzedzeń zda się na to, co pacjent odnajdzie w obrazach, wrażeniach, a zwłaszcza w głębi własnej duszy.

W 1924 roku odrzucił propozycję przeprowadzenia psychoanalizy dwóch sławnych morderców – Leopolda i Loeba. Sława Freuda jako „największego na świecie specjalisty od miłości” obiegła cały świat. W związku z tym 1925 roku otrzymał opiewającą na 100 tys. dolarów propozycję napisania scenariusza filmu romantycznego, którą jednak odrzucił.

Swoje teorie Freud wysnuł na bazie własnych doświadczeń, co jest jednym z głównych argumentów jego przeciwników. Opisywał seksualność człowieka przez pryzmat pociągu płciowego, jaki czuł do własnej matki, oraz konfliktów, jakie rodziły się między nim a jego żoną.

W 1927 spotkał się z Einsteinem, który był sceptyczny wobec psychoanalizy, lecz podziwiał intelekt Freuda. Początkiem lat 30. Albert Einstein napisał do Freuda list, zapraszając do udziału w wymianie myśli naukowców w dziedzinie możliwości zapobieżenia wojnie. Freud zastrzegł, że jego przemyślenia na ten temat mają pesymistyczny wydźwięk. Kilku miesięczna korespondencja refleksji Zygmunta Freuda jawi się jako głębsza niż jego wielkiego partnera.

W 1938 roku Freud razem z żoną i córką dostał się do Londynu dzięki pomocy księżnej Marii Bonaparte, która próbowała wydostać z zaanektowanej przez III rzeszę również cztery jego siostry. Ta próba nie powiodła się, dlatego kobiety trafiły do obozu koncentracyjnego, gdzie zostały zamordowane.

W swojej karierze leczył tylko jedno dziecko – pacjenta w wieku 5-6 lat, który miał lęk przed końmi, co okazało się przeniesionym lękiem przed ojcem. Na podstawie jednego przypadku wysnuł mnóstwo wniosków i teorii, co jest sprzeczne ze współczesnymi metodami badawczymi.

Źródła

100 postaci które miały największy wpływ na dzieje ludzkości, Michael H. Hart, Świat Książki, 1995
300 postaci które zmieniły historię Polski i świata, Videograf II, 2008
100 uczonych, odkrywców i wynalazców, którzy zmienili świat, Jon Balchin, Świat Książki, 2006
Oni zmienili świat, Reader’s Digest, 2009
https://pl.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud
https://www.polityka.pl/galerie/1703898,1,10-mniej-znanych-faktow-z-zycia-zygmunta-freuda.read
https://www.polityka.pl/niezbednik/1631683,1,zygmunt-freud-i-jego-rewizja-natury-czlowieka.read

Partnerami artykułu są:

• https://www.psycholog.kancelariadragun.pl/

Tagi: