Otto on Bismarck (1815-1898), książę von Bismarck-Schönhausen, czy też książę von Lauenburg; był niemieckim politykiem, mężem stanu, premierem Prus, kanclerzem Rzeszy, zwanym Żelaznym Kanclerzem. Jeden z najbardziej wpływowych i najwybitniejszych polityków europejskich doby wieku XIX wieku.
Spis treści
Krótki życiorys Otto von Bismarcka
Otto von Bismarck (1815) jest jedną z najważniejszych i pewnie najciekawszych postaci wieku XIX. Był on najważniejszym odtwórcą Cesarstwa Niemieckiego, zacnym politykiem, żelaznym kanclerzem Rzeszy.
Wywodził się ze starej i zasłużonej, rodziny szlacheckiej. Studiował prawo na uniwersytetach w Getyndze i Berlinie. Po zakończeniu studiów pracował krótko w sądownictwie, zajmując się także doglądaniem swych rodzinnych majątków.
W czasie Wiosny Ludów po raz pierwszy zaczął myśleć realnie o możliwościach zjednoczenia rozbitych na księstwa Niemiec, w opcji tzw. „małoniemieckiej” (z Prusami jako krajem głównym).
Rozwijał swoją karierę polityczną, pnąc się systematycznie po kolejnych szczeblach niemieckiej drabiny urzędniczej. BYł ambasadorem w Rosji i w Paryżu.
W 1862 roku został ostatecznie premierem Prus. Był konserwatystą i monarchistą, który spoglądał na politykę i wojnę cynicznie. Uważał on ruchy socjalistyczne za wielkich wrogów państwa, jednak jednocześnie był autorem pierwszych rozwiązań socjalnych.
W latach 1864 – 1871 Bismarck przeprowadził serię wojen, kolejno z Danią, Austrią i Francją, co doprowadziło do zjednoczenia Niemiec w Cesarstwo. Bismarck jako kanclerz Rzeszy cechował się wyczuciem politycznym i umiejętnościami niezwykle trafnej oceny polityki. Dążył do tego, aby Niemcy zostały gwarantem pokoju w Europie.
Został odsunięty od władzy w roku 1890, kiedy do władzy doszedł Wilhelm II. Zmarł 30.07.1898 roku.
Rozszerzona biografia Otto von Bismarcka
Młodość
Otto von Bismarck urodził się w 1815 r. W Schönhausen, szlacheckiej posiadłości rodzinnej na zachód od Berlina, w pruskiej prowincji Saksonii. Jego ojciec, Karl Wilhelm Ferdinand von Bismarck (1771–1845), był właścicielem majątku Junker i byłym pruskim oficerem; jego matka, Wilhelmine Luise Mencken (1789–1839), była dobrze wykształconą córką wyższego urzędnika rządowego w Berlinie. W 1816 r. rodzina przeniosła się do swojej pomorskiej posiadłości Kniephof (obecnie Konarzewo, w Polsce, obecnie Szczecin), w ówczesnej pruskiej prowincji Pomorza Dalszego. Tam Bismarck spędził dzieciństwo w otoczeniu niezwykle przyjaznym, niemal bukolicznym.
Bismarck miał dwoje rodzeństwa: jego starszego brata Bernharda (1810–1893) i młodszą siostrę Malwine (1827–1908). Otoczenie postrzegało Bismarcka jako dobry materiał na typowego pruskiego junkra, który nadaje się idealnie do noszenia mundurów wojskowych. Był jednakże przy tym młodzieńcem dobrze wykształconym oraz względnie kosmopolitycznym, znającym angielski, francuski, włoski, polski i rosyjski.
Bismarck kształcił się w szkole podstawowej Johanna Ernsta Plamanna [10] oraz w szkołach średnich Friedrich-Wilhelm i Graues Kloster. W latach 1832–1833 studiował prawo na Uniwersytecie w Getyndze, gdzie był członkiem Korpusu Hanowerowego, a następnie zapisał się by studiować później na Uniwersytecie Berlińskim (1833–35). W 1838 r., będąc członkiem rezerwy wojskowej obecnej w Greifswaldzie, studiował równocześnie rolnictwo na uniwersytecie w Greifswaldzie. W Getyndze Bismarck zaprzyjaźnił się z amerykańskim studentem Johnem Lothropem Motleyem. Motley, który później został wybitnym historykiem i dyplomatą, pozostając blisko Bismarcka, w 1839 r. napisał powieść “Morton’s Hope” lub “Wspomnienia prowincjalne”, o życiu na niemieckim uniwersytecie. Opisał w nim Bismarcka jako lekkomyślnego i porywającego ekscentryka, ale także jako niezwykle uzdolnionego i czarującego młodego człowieka.
Chociaż Bismarck miał w młodości nadzieję zostać dyplomatą, rozpoczął praktykę jako prawnik w Akwizgranie i Poczdamie, lecz wkrótce zrezygnował, po raz pierwszy narażając swoją karierę na szwank, wziął bowiem niezapowiedziany urlop, specjalnie by oddawać się podrywom angielskich dziewcząt; najpierw Laury Russell, siostrzeniya księcia Cleveland, a następnie Isabelli Loraine-Smith, córki zamożnego duchownego. Bismarck służył przy tym również w wojsku przez rok i został oficerem w Landwehr (rezerwa), po czym wrócił w połowie lat dwudziestych w rodzinne strony, aby zarządzać majątkiem w Schönhausen.
W wieku około 30 lat Bismarck nawiązał intensywną przyjaźń z Marie von Thadden, czyli damą świeżo poślubioną z jednym z jego przyjaciół, Moritzem von Blanckenburg. Pod jej wpływem Bismarck stał się luteraninem pietystycznym, a później zanotował, że na łożu śmierci Marii (zmarła na skutek tyfusu) modlił się po raz pierwszy od dzieciństwa. Bismarck poślubił kuzynkę Marie, szlachciankę Johannę von Puttkamer (1824–94) w Alt-Kolziglow (współczesny Kołczygłowy) 28 lipca 1847 r. Ich długie i szczęśliwe małżeństwo dało troje dzieci: Marie (ur. 1847), Herberta (ur. 1849) i Wilhelma (ur. 1852). Johanna była nieśmiałą i głęboko religijną kobietą – choć w późniejszym życiu znana była ze swojego ostrego języka – natomiast w życiu publicznym Bismarckowi czasami towarzyszyła jego siostra Malwine „Malle” von Arnim. Bismarck wkrótce przyjął pietyzm żony i pozostał już do końca życia pobożnym luteraninem pietystycznym, w który modlitwa była zasadą i środkiem do lepszego, bo pełniejszego życia.
Dojrzała polityka
Otto von Bismarck został z czasem konserwatywnym pruskim mężem stanu, który dominował w sprawach nie tyle niemieckich, co i europejskich już od lat 60. do 1890, będąc pierwszym kanclerzem Cesarstwa Niemieckiego w latach 1871–1890.
W 1862 r. został mianowany przez króla Wilhelma I ministrem prezydentem Prus, który jak się okazało utrzymał stanowisko do 1890 r., z wyjątkiem krótkiej przerwy w 1873 r. W okresie sprawowanej władzy Bismarck sprowokował trzy krótkie, decydujące wojny z Danią, Austrią i Francją. Po zwycięstwie nad Austrią zlikwidował ponadnarodową Konfederację Niemiecką i zamiast tego utworzył w 1867 roku Konfederację Północnoniemiecką jako pierwsze niemieckie państwo narodowe, Kierując nią jako Kanclerz Federalny. To zrównało pomniejsze państwa Północnych Niemiec ze statusem politycznym Prus. Później, po klęsce Francji w walce z jego Konfederacją, a otrzymując w swej polityce poparcie niepodległych krajów południowo-niemieckich , Otto von Bismarck zdołał utworzyć Cesarstwo Niemieckie (1871), jednocząc Niemcy ze sobą jako kanclerzem Cesarstwa, zachowując jednocześnie kontrolę nad Prusami. Nowy naród niemiecki wykluczył Austrię, która była głównym przeciwnikiem Prus w sprawach dominacji europejskiej.
Dzięki pruskiej dominacji osiągniętej w 1871 r. Bismarck umiejętnie wykorzystał równowagę sił dyplomatycznych do utrzymania pozycji Niemiec w Europie, która pomimo wielu sporów i pomniejszych konfliktów pozwoliła utrzymywać pokój. Dla historyka Erica Hobsbawma to Bismarck „pozostawał niekwestionowanym mistrzem świata w grze w wielostronne szachy dyplomatyczne przez prawie dwadzieścia lat po 1871 r. Poświęcił się z powodzeniem utrzymaniu pokoju między mocarstwami”. Tym niemniej jego aneksja Alzacji i Lotaryngii została nowym paliwem francuskiego nacjonalizmui i promowała germanofobię we Francji. Pomogło to przygotować grunt pod pierwszą wojnę światową. Dyplomacja Bismarcka dotycząca tak zwanego “realpolitik” wraz z potężnymi rządami Bismarcka w kraju dały mu wymowny przydomek „Żelaznego kanclerza”. Zjednoczenie Niemiec i szybki wzrost gospodarczy były podstawą jego polityki zagranicznej. Nie lubił kolonializmu, zatem niechętnie budował imperium zamorskie, podczas gdy domagała się tego zarówno niemiecka elita, jak i szersza opinia publiczna. Żonglując bardzo złożoną serią konferencji, negocjacji i sojuszy, wykorzystał swoje umiejętności dyplomatyczne do utrzymania pozycji Niemiec i wykorzystał równowagę sił, aby utrzymać pokój w Europie w latach 70. i 80. XIX wieku.
Bismarck, mistrz złożonej polityki, stworzył pierwsze państwo opiekuńcze we współczesnym świecie, mając na celu uzyskanie poparcia klasy robotniczej, które w przeciwnym razie zasiliło by jego socjalistycznych wrogów. W latach 70. XIX wieku sprzymierzył się z liberałami (którzy byli antykatoliccy) i walczył z Kościołem katolickim w tak zwanej „Kulturkampf” („walka kulturowa”). Przegrał tę bitwę, gdy katolicy zareagowali, tworząc potężną partię centralną i używając powszechnych wyborów, aby uzyskać blok miejsc w organach władzy. Bismarck zakończył wtedy swój Kulturkampf, zerwał z liberałami, nałożył taryfy ochronne i zawarł sojusz polityczny z Partią Centrum w celu walki z socjalistami. Ten pobożny luteranin był lojalny wobec swego króla, który spierał się z Bismarckiem, ale ostatecznie poparł go w dziedzinie polityki. Reichstag tymczasem, czyli niemiecki parlament, wybrany w wyborach powszechnych, nie miał dużej kontroli nad polityką rządu. Bismarck nie ufał demokracji i rządził silną, dobrze wyszkoloną biurokracją z władzą w rękach tradycyjnej elity junkerskiej, która składała się z ziemskiej szlachty we wschodnich Prusach. Pod rządami Wilhelma I Bismarcka w dużej mierze udawało się centralnie kontrolować sprawy wewnętrzne i zagraniczne, dopóki młody Kaiser Wilhelm II nie usunął Bismarcka w 1890 roku, w wieku jego siedemdziesięciu pięciu lat.
Zmarł 30 lipca1898 we Friedrichsruh.
Bismarck – charakterystyka
Bismarck był, jak wspominali jemu współcześni, szczery i apodyktyczny, ale potrafił być również uprzejmy, czarujący i dowcipny. Czasami wykazywał gwałtowny temperament i utrzymywał swoją władzę przez melodramatyczne groźby rezygnacji z funkcji, jeśli jego wola polityczna zostanie podważona. W ten sposób dochodziło do – z dzisiejszego punktu widzenia – prawdziwie komicznych scen, jakie Bismarck potrafił wyprawiać. Posiadał jednak nie tylko długoterminową wizję krajową i międzynarodową, ale także krótkoterminową zdolność żonglowania złożonymi wydarzeniami. Jako lider tego, co historycy nazywają „rewolucyjnym konserwatyzmem”, Bismarck stał się bohaterem niemieckich nacjonalistów; zbudowali wiele pomników ku czci założyciela nowej Rzeszy. Wielu historyków chwali go jako wizjonera, który odegrał kluczową rolę w zjednoczeniu Niemiec, a gdy już to się udało, utrzymał pokój w Europie dzięki zręcznej dyplomacji.
Ciekawostki o Bismarcku
- Dla wielu Polaków Otto von Bismarck był “kanalią”. W ramach swojej polityki zwanej “Kulturkampf” dążył do całkowitego wynarodowienia nad Wisłą. To zaskakujące też i dlatego, że kulturkampf dotyczy u naszych zachodnich sąsiadów ostrego sporu o kształt, formę, a nawet sam sens zjednoczenia Niemiec.
- Zaciekawia, iż stosunek Bismarcka do pruskiego drylu był cokolwiek negatywny.
- Bismarck był w sprawach wiary “ekstremalnie sceptyczny”, co oznaczało, że bynajmniej nie zamierzał wojować w kwestiach religijnych, a raczej wprząc religię w państwo celem uskutecznienia jego działania.
- Bismarck wychodząc z założenia, iż duch narodów tkwi w języku, uczył się języka polskiego, do siostry zwracając się czasem po polsku: “malinko”, a do żony: “czarna kotko”.
- Był świetnym aktorem. Potrafił odegrać sceny głębokiego zażenowania, tylko po to, aby otoczenie upraszało go by pozostał na zajmowanym urzędzie.
- Dziś Warcino, polska miejscowość w której Bismarck dorastał to prawdziwa atrakcja turystyczna, cel wielu wycieczek z głębi Niemiec.
- Według wielu historyków wyważony sąd o Bismarcku nie jest do końca możliwy. Ten, który “krwią i żelazem” zjednoczył Niemcy był jednocześnie budowniczym administracyjnej machiny, która wywołując później I wojnę światową, w efekcie przegrała ten konflikt.
- Zasłużył na określenia takie jak “zdziczały geniusz” (wg. Juliana Klaczki) i jednocześnie “najbystrzejszy polityk swego stulecia” (wg. Józefa Feldmana). Natomiast na pewno zaliczał się Bismarck do rodzaju zdziwaczałych ekscentryków, łączących swoisty polot z niesłychanym niemieckim pragmatyzmem.
Cytaty Otto von Bismarcka
“Bóg jest szczególnie przezorny wobec głupców, pijaków i Stanów Zjednoczonych Ameryki.”
“Deutsche Frauen, deutsche Treue” (“Niemieckie kobiety, niemiecka wierność”)
“Bijcie Polaków, ażeby aż o życiu zwątpili. Mam wielką litość dla ich położenia, ale jeśli chcemy istnieć, nie pozostaje nam nic innego.”
“Kler katolicki, mimo religijnej formy, tworzy instytucję polityczną. Jego wolność tkwi w jego władzy, a wszędzie tam, gdzie Kościół nie dominuje, może uskarżać się na prześladowania jak za panowania Dioklecjana.”
“Pańska mapa Afryki jest rzeczywiście bardzo ładna. Ale moja mapa Afryki leży w Europie. Tu jest Rosja, a tu… jest Francja, a my jesteśmy pośrodku – oto moja mapa Afryki.”
Źródła
https://pl.wikipedia.org/wiki/Otto_von_Bismarckhttps://poznan.wyborcza.pl/poznan/1,36001,17743297,Otto_von_Bismarck__Dlaczego__zelazny_kanclerz__do.html
https://eszkola.pl/historia/otto-von-bismarck-biografia-polityka-dokonania-6306.html
https://pl.wikiquote.org/wiki/Otto_von_Bismarck
