Henryk Walezy, a właściwie Edward Aleksander, przyszedł na świat w Fontainebleau 19 września 1551. Zmarł w Saint-Cloud 2 sierpnia 1589 roku. Był pierwszym elekcyjnym królem Polski w latach 1573–1574, a od 1574 roku był królem Francji jako Henryk III (był ostatnim władcą Francji z dynastii Walezjuszów).
Biografia i życiorys Henryka Walezego
Rządy Henryka III w Polsce i na Litwie wprawdzie były krótkie, ale wywarły duży wpływ na kształt ustrojowy Rzeczypospolitej. Opracowane przez Sejm artykuły henrykowskie zmieniły państwo polskie w monarchię elekcyjną z królem wybieranym metodą wolnej elekcji. Tymczasem już w kilka dni po otrzymaniu wieści o śmierci brata, czyli o otwartej drodze do korony we Francji, Henryk potajemnie uciekł z Polski i udał się do Francji, gdzie został królem Francji. Ostatecznie w Polsce wówczas szlachta uznała ucieczkę króla za abdykację, wobec czego następcą tronu została wybrana Anna Jagiellonka.
We Francji natomiast panowanie Henryka określały wojen religijnych. Widział on ratunek dla Francji, była nim tolerancja religijna i wzmocnienie władzy centralnej, jego zapleczem zaś stała się frakcja tzw. Politiques. Jego zamierzenia i plany poważnie krzyżowały jednak ciągłe tarcia pomiędzy ruchami politycznymi, które wspierały ościenne mocarstwa: tak na przykład Hiszpania wspierała Lige Katolicką, Hugenotów Anglia i Niderlandy, z kolei ruch jednoczący katolickich i protestanckich arystokratów sprzeciwiałh się absolutystycznym zapędom króla. Przy tym jedna z partii kierowana była przez księcia d’Anjou, czyli najmłodszego brata monarchy. Ten zmarł w 1584, był przedostatnim z męskich potomków Henryka II. Jako że Henryk III do tego czasu pozostawał bez potomstwa, duże szanse na odziedziczenie tronu zdobył jego kuzyn protestant, mianowicie król Nawarry Henryk III Burbon. Jego kandydatura jednak na nowo ożywiła francuskie wojny religijne, które przerodziły się następnie w spór dynastyczny znany pod nazwą wojny trzech Henryków. Jej apogeum zostało zamordowanie Henryka przez Jacques’a Clémenta, fanatycznego dominikanina. Wbrew jednak intencjom jego mocodawców ze stronnictwa Liga Katolicka, następcą Henryka III miał okazać się król Nawarry, który przeszedł na katolicyzm, przyjął następnie imię Henryka IV i został pierwszym francuskim władcą z dynastii. burbońskiej.
Ciekawostki o Henryku III Walezym
- W wieku ośmiu lat otrzymał własny dwór
- Nie był lubiany zarówno przez rodzeństwo, jak i kuzynostwo, wobec czego grono jego przeciwników było liczne i pozbawiało go realnych szans na prowadzenie pomyślnej polityki we Francji.
- Ze względu na swą fizjonomię, zainteresowania, jak również podejście do relacji towarzyskich, był podejrzewany o praktyki homoseksualne. Zwłaszcza nabrało to wydźwięku realności po przybyciu do Polski, gdzie szlachta nie mogła zrozumieć, po co Henryk nosi na wzór damki – kolczyki, ale i bogatą biżuterie. We Francji jednak nie było inaczej, Henryk zyskał sobie tam przydomek „księcia Sodomy”.
- Polska szlachta chciała, by piękny i powabny Henryk Walezy pobrał się ze starszą od niego o 30 lat Anną Jagiellonką, podczas gdy on romansował z najlepszymi partiami Europy. By się nie widywać z “wybranką” Henryk symulował choroby lub zamykał się po prostu w komnacie. W efekcie uciekł potajemnie z Polski przy lepszej okazji.
Cytaty Henryka Walezego
“Ależ zwróćcie się z tym do mojej matki, albowiem ja nic o tym nie wiem.”
“Chyba mnie zabił.”
“Im również wybaczam i proszę Boga, aby zechciał im odpuścić ich winy, tak jak chciałbym, by odpuścił moje.”
“Jaki on wielki.”
“Nakazuję wam to!”
“Proszę życzyć mi szczęścia, madame. Jestem teraz królem Francji! Zginął bowiem król Paryża! Wyprzedziłem ciosy, które miały mnie trafić. Naśladowałem ciebie, moja nauczycielko!”
Źródła
- https://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_III_Walezjusz
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Henryk_III_Walezy
- https://ciekawostkihistoryczne.pl/leksykon/henryk-walezy-1551-1589/