Św. Elżbieta Węgierska

Św. Elżbieta Węgierska (1207-1231) była księżniczką węgierską i tercjarką franciszkańską. Jest świętą Kościoła katolickiego.

Spis treści

Życiorys św. Elżbiety Węgierskiej

Elżbieta urodziła się w 1207 roku w Bratysławie lub w Sarospatah na zamku, jako trzecie dziecko króla Węgier Andrzeja II z dynastii Arpadów i Gertrudy z Meran (siostry św. Jadwigi Śląskiej i Agnieszki, królowej Francji).

W wieku zaledwie 4 lat wg. ówczesnego zwyczaju została zaręczona. Jej wybrankiem został Ludwik IV, syn Hermana, hrabiego-palatyna saskiego i landgrafa Turyngii. Elżbieta udałą się do Turyngii i zamieszkała na zamku w Wartburgu, gdzie wychowywała się wraz z Ludwikiem IV. Ich ślub odbył się zgodnie z zamierzeniem jej ojca dopiero 10 lat później, kiedy Elżbieta miała 14 lat. Z ich małżeństwa na świat przyszło troje dzieci: Herman, Zofia i Gertruda.

Jej spowiednikiem i kierownikiem duchowym od 1225 roku, zgodnie z życzeniem męża był Konrad z Marburga, kaznodzieja i inkwizytor. Duchowny kładł pewne granice jej uczynkom miłosierdzia i obawiał się praktyk ubóstwa przez nią stosowanych, które były inspirowane życiem współczesnych jej świętych św. Franciszka i św. Klary. Praktyki te przypominały mu zbytnio ascezę grup heretyckich (gnostyckich). Kaznodzieja oczekiwał także, że nie będzie jadła potraw dworskich, które pochodzą z niepewnego źródła, czyli danin niesprawiedliwie ściąganych od chłopów. Elżbieta w związku z tym praktykowała wiele postów. Zbudowała blisko zamku szpital, gdzie usługiwała chorym i ubogim, często również spłacając ich długi.

W 1227 roku, po 6 latach małżeństwa zmarł jej mąż podczas wyprawy krzyżowej do Ziemi Świętej. Została odsunięta od życia dworskiego przez regenta swojego małoletniego syna. Opuściła wraz z dziećmi zamek w Wartburgu i zamieszkała w pobliskim Eisenach.

Oddawała się wychowaniu dzieci, uczynkom pokutnym, modlitwie i miłosierdziu. Obawiano się o rozrzutną wdowę i próbowano pozbyć się jej z zamku, dlatego nie było dla niej miejsce w Wartburgu. Gdy towarzysze męża wrócili z wyprawy krzyżowej, ujęli się za nią, a rodzina proponowała jej nowe, korzystne małżeństwo. Elżbieta w 1229 roku wróciła na jakiś czas na zamek w Wartburgu i tam w kaplicy złożyła na ręce franciszkanów ślub wyrzeczenia się własnej woli, po to by służyć ubogim i chorym. Jako jedna z pierwszych przyjęła habit tercjarki św. Franciszka.

Przeniosła się następnie do Magdeburga, wbrew woli Konrada. Zbudowała nowy szpital pod wezwaniem kanonizowanego w tamtych czasach św. Franciszka. Konrad chciał w jej żywiołową posługę wprowadzić ład, aby ograniczać ilość rozdawanej jałmużny i ilość odsługiwanych przez nią chorych. Chciał również ochronić ją przed zarażeniem, co niestety wydarzyło się wcześniej, niż przypuszczał. Zmarła w wieku zaledwie 24 lat, w nocy z 16 na 17 listopada 1231 roku. Ostatnie wypowiedziane przez nią słowa przed śmiercią brzmiały: “Oto godzina, kiedy Dziewica porodziła swe Dzieciątko!”.

Sława jej świętości była wielka, a w związku z tym na jej grób zaczęły przychodzić pielgrzymki. Konrad z Marburga, skorzystał ze swojego stanowiska inkwizytora i napisał jej żywot oraz zwrócił się z formalną prośbą o kanonizację Elżbiety. Obecny papież Grzegorz IX wysłał bezzwłocznie komisję do zbadania życia i cudów, które miały dziać się przy jej grobie. Wówczas stwierdzono około 60 niezwykłych zdarzeń. Sprawa została poparta również przez metropolitę Moguncji i św. Rajmunda z Penafort. Została ogłoszona świętą przez Grzegorza IX dnia 27 maja 1235.

Kult

Zakon Krzyżacki na jej grobie wzniósł Kościół św. Elżbiety w Marburgu. Ten kościół jest jednym z najstarszych kościołów gotyckich w Niemczech. Sława Elżbiety była tak wielka, że jej grób stał się celem pielgrzymek. Gdy Marburg stał się miastem protestanckim to szczątki św. Elżbiety w XIX wieku przeniesiono do Andechs w katolickiej Bawarii.

Patronka

Św. Elżbieta jest patronką elżbietanek, czyli zgromadzenia założonego w Nysie w 1842 roku, które prowadzi liczne dzieła w Polsce. Jest również patronką elżbietanek cieszyńskich, które zostały założone w XVII wieku w Akwizgranie. Święta patronuje Franciszkańskiemu Zakonowi Świeckich, jest również patronką Niemiec i Węgier. Jej imię przyjęło pod swoją nazwą kilka zgromadzeń zakonnych oraz dzieł katolickich.

Ikonografia

Ikonografia przedstawia św. Elżbietę w stroju królewskim lub z naręczem róż w fartuchu. Jest to związane z legendą, która mówi, że mąż zakazał jej rozdawać ubogim pieniądze i chleb. Gdy przyłapał ją pewnego razu na wynoszeniu bułek w fartuchu i kazał jej pokazać to co niesie, zobaczył róże, pomimo tego, że była zima.

Atrybutami św. Elżbiety jest także kilka monet i różaniec.