Emil Karewicz (1923-2020) – polski aktor teatralny, filmowy i radiowy. Uznanie publiczności przyniosła mu rola Brunnera w serialu „Stawka większa niż życie”, ale grał też u Wajdy, Kawalerowicza i innych reżyserów oraz na deskach teatrów. Trzykrotnie żonaty.
Emil Karewicz – chłopak z Wilna
Emilian Alojzy Karewicz przyszedł na świat 13 marca 1923 roku w Wilnie. W jego przypadku trzynastka na pewno nie okazała się pechowa, przynajmniej z perspektywy dobrze zapowiadającej się i z sukcesem zrealizowanej kariery aktorskiej. Zanim jednak do tego doszło, młody Emil dorastał na kresach, w Wilnie, które było jego małą ojczyzną w latach młodości. Blask przedwojennej młodzieńczej radości szybko przyćmiła polityczna zawierucha, a przede wszystkim wybuch wojny. Karewicz miał wtedy zaledwie 16 lat.
Był w najlepszym wieku do służby ojczyźnie, więc został wcielony w szeregi Wojska Polskiego. Ze swoją dywizją dotarł aż do Berlina. Po wojnie zdecydował się uzupełnić artystyczne wykształcenie. Trafił do Studia Dramatycznego Iwo Galla na Wybrzeżu.
Emil Karewicz – nie tylko Brunner
Zanim dał się poznać w „Kanale” Andrzeja Wajdy, „Cieniu” Jerzego Kawalerowicza, a przede wszystkim jako Hermann Brunner w „Stawce większej niż życie”, grał na deskach teatru w Wilnie. To w tamtejszym Teatrze Małym kreował rolę… Małpy w Kwartecie I. Kryłowa.
Kolejne lata to występy u boku kolegów z łódzkich teatrów: im. Stefana Jaracza i w Teatrze Nowym. Na początku lat sześćdziesiątych zamienił jednak Łódź na Warszawę. Od 1962 roku występował w zespołach teatrów: Ateneum, Dramatycznym i od 1967 roku w Teatrze Ludowym (od 1975 r. Teatr Nowy).
Grał w sztukach Szekspira, Schillera, Wyspiańskiego, Gogola, Słowackiego, Czechowa, Fredry, Mrożka, Moliera i innych klasyków. W 2005 roku, po latach z sukcesem powrócił na deski łódzkiego Teatru Nowego w roli Kalmity w „Chłopcach” S. Grochowiaka.
Mimo że był doskonałym aktorem teatralnym, popularność zawdzięcza przede wszystkim kreacjom na dużym i małym ekranie. To właśnie filmy i seriale okazały się najważniejszymi w dorobku aktora.
Zadebiutował w 1950 roku w filmie Jana Rybkowskiego pt. „Warszawska premiera”. Wajda zaprosił go do „Kanału” (1956), a w „Bazie ludzi umarłych” Petelskiego (1958) kreował Tadeusza „Warszawiaka”. To w twarzy Karewicza publiczność zobaczyła polskiego władcę – Władysława Jagiełłę w filmie „Krzyżacy” (1960), ale też rozpoznała aktora jako wspomnianego Hermanna Brunnera w serialu „Stawka większa niż życie” (1967-68). „Nie ze mną takie numery, (Brunner)!” – ta i inne kwestie z tego serialu przeszły do historii kina. Później przyszły kolejne propozycje ze strony reżyserów filmów i seriali.
W „Jak rozpętałem drugą wojnę światową”(1969) zagrał oficera gestapo. Hass powierzył mu rolę ojca Izabeli Łęckiej w „Lalce” (1977), Karewicz wystąpił też w serialach „Alternatywy 4” (1983), „M jak miłość” (2000-2001), „Barwy szczęścia” (2007-15), „Na dobre i na złe” (2013).
Zapisał się interesującymi rolami w dziejach Teatru Telewizji oraz Teatru Polskiego Radia. Miał również inne pasje; grał na pianinie, komponował własne utwory.
W 1983 roku, w wieku 60 lat przeszedł na emeryturę, ale jako emeryt nadal doskonale sprawdzał się w artystycznym środowisku. Grał do późnych lat życia i ostatecznie karierę aktorską zakończył w 2015 roku, mając 92 lata!
Emil Karewicz – trzy żony, troje dzieci
Wcześnie się ożenił, w wieku zaledwie 18 lat. Wydarzenia te poprzedził niezwykły splot okoliczności. Po bombardowaniu Wilna w 1941 roku otrzymał wezwanie z niemieckiego biura pracy, gdzie musiał przyjść osobiście. Jedno z ogłoszeń szczególnie zwróciło jego uwagę – była to propozycja pracy w firmie transportowej. Aby uniknąć wywiezienia do Niemiec, natychmiast się zgłosił. W administracji pracowała niejaka Ewa. Tak go zauroczyła, że nie zastanawiając się wiele, szybko poprosił ją o rękę.
Karewicz zaliczył co prawda krótki epizod w transporcie, ale szczęśliwie dla polskiej sceny, doszedł do wniosku, że praca za kółkiem to niekoniecznie zajęcie dla niego.
Wojenne losy odcisnęły jednak swoje piętno na ich życiu. On poszedł z wojskiem na Zachód, ona trafiła do Gniezna. Na długie lata stracili się z oczu, a odnaleźli – dzięki pomocy Czerwonego Krzyża. Czas rozłąki zrobił jednak swoje, chociaż po wojnie podjęli próbę wspólnego życia i zamieszkali razem w Gdańsku. Zawarte w tak młodym wieku małżeństwo nie przetrwało jednak trudów codzienności i tuż po wojnie małżonkowie rozwiedli się. Nie posiadali dzieci, pozostawali jednak w przyjaźni.
Po raz wtóry Karewicz wstąpił w związek małżeński z niejaką Delfiną, o której niewiele wiadomo poza tym, że para doczekała się córki Sylwii. Ponoć była owocem spotkania po krótkim czasie znajomości, więc ślub był nieunikniony. Aby zapewnić rodzinie byt, Karewicz zatrudnił się nawet w bibliotece gdyńskiej stoczni.
W tym czasie w Sopocie formowano teatr. Jako człowiek zainteresowany kulturą zgłosił się tam do pracy w charakterze kierownika sceny. Teatr wkrótce przeniesiono do Łodzi, a Karewicza wraz z nim. Nowo poślubiona żona wraz z córką najpierw zostały na Wybrzeżu, a po jakimś czasie podążyły jego śladem. Uczucie jednak wypaliło się, a rodzina nie przetrwała.
Swoją przyszłą trzecią, i jak się okazało ostatnią żonę, poznał w Łodzi w latach 50. ubiegłego stulecia na pochodzie pierwszomajowym. Był wtedy jeszcze w związku z poprzednią partnerką. Ich drogi zapewne i tak by się przecięły, ponieważ Teresa pracowała w łódzkim teatrze, gdzie Emil stawiał pierwsze kroki w zawodzie. Historia bliższej zażyłości była bardzo romantyczna. Ponoć w pewnej chwili złapał ją za rękę, bo miał wrażenie, że dziewczyna mdleje. Ona na szczęście nie zemdlała, a on trzymał jej dłoń przez długie lata. Podobnie jak dwie poprzednie wybranki, dość szybko poprosił Teresę o rękę, niezrażony wcześniejszymi niepowodzeniami.
Trzecie małżeństwo zawarł w roku 1950, po zaledwie kilkutygodniowej znajomości i w jego przypadku sprawdziło się powiedzenie „do trzech razy sztuka”. Z żoną Teresą byli małżeństwem przez ponad sześć dekad, aż do jej śmierci w roku 2012. Doczekali się dwójki dzieci. Syn Krzysztof miał bliskie relacje z ojcem, podobnie jak córka Małgorzata Karewicz.
Mieszkali w podwarszawskim Aninie, w domu otoczonym wysokim płotem i pięknym ogrodem. To był ich raj na ziemi. Emil Karewicz z uznaniem wypowiadał się o trzeciej żonie. Mówił, że wprowadziła do jego życia ciepło i opiekuńczość. Zajęła się dziećmi, by on mógł realizować się w zawodzie aktora. Doczekał się łącznie pięciorga wnucząt, a rodzina była jego ostoją.
Emil Karewicz – ostatnie lata
Mimo że dożył pięknego wieku 97 lat, ostatnie lata życia nie były dla artysty łaskawe. Wszczepiony rozrusznik serca, a przede wszystkim postępująca choroba Meniere’a, objawiająca się zawrotami głowy i utratą słuchu spowodowały, że nie udzielał się w życiu i wiele czasu spędzał w samotności. Kiedy jednak spotykał się z synem, zawsze żegnali się, jakby widzieli się ostatni raz. Ten prawdziwie ostatni miał miejsce na dwa dni przed niespodziewaną śmiercią aktora. Umawiali się na kolejne spotkanie, a aktor planował odwiedzić syna na Podlasiu. Tak się niestety nie stało.
Karewicz trafił do szpitala z powodu udaru mózgu, był nieprzytomny, a synowi nie udało się zdążyć na ostatnie pożegnanie z ojcem, który tylko na chwilę odzyskał przytomność. Zmarł po kilku godzinach, 18 marca 2020 r.
Pochówek aktora zaplanowano w rodzinnym grobie w Marysinie Wawerskim, jednak ostatecznie artysta spoczął w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach. Życzenie takie wystosował do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Związek Artystów Scen Polskich. Z powodu pandemii Covid-19 artysta został pochowany dopiero po trzech miesiącach od śmierci, w czerwcu 2020 roku. Uroczystość miała charakter państwowy i świecki.
Emil Karewicz – ciekawostki
Dorobek artysty uhonorowano w Międzyzdrojach, gdzie odcisnął swoją dłoń w Alei Gwiazd (2004).
Karewicz był ambasadorem Domu Artystów Weteranów w Skolimowie.
W 2013 r. ukazała się autobiografia Emila Karewicza „Moje trzy po trzy”.
Źródła
Zdjęcie: Flickr.com | Autor: Fryta 73 | Licencja: CC BY-SA 2.0
https://viva.pl/ludzie/newsy/emil-karewicz-zycie-prywatne-zona-dzieci-historia-milosci-slub-124436-r1/https://pl.wikipedia.org/wiki/Emil_Karewicz
https://www.wp.pl/?s=https%3A%2F%2Fgwiazdy.wp.pl%2Femil-karewicz-mial-burzliwe-zycie-dopiero-trzecia-zona-dala-mu-szczescie-6490245035103873a&nil&src01=6a4c8&src02=isgf
https://dziendobry.tvn.pl/a/syn-emila-karewicza-o-ostatnich-godzinach-zycia-ojca-tylko-na-sekunde-odzyskal-przytomnosc-na-co-zmarl-aktor
Jolanta Tokarczyk jest dziennikarką filmową i lifestylową. Prowadzi magazyn „Film&Tv Kamera” i portal Filmowe Centrum Festiwalowe. Specjalizuje się w wywiadach z twórcami kultury.